Niepłodność

Układ moczowo-płciowy

Niepłodność

Opublikowano 31 grudnia, 2024 o 18:08:26 przez / Brak komentarzy

Niepłodność (sterilitas) – stan, podczas którego dochodzi do niemożności zajścia w ciążę pomimo utrzymywania przez parę regularnych stosunków płciowych przez rok czasu w celu uzyskania potomstwa (bez stosowania środków antykoncepcyjnych). Jest to definicja Światowej Organizacji Zdrowia (WHO). Wyróżniamy niepłodność całkowitą, która zachodzi z powodu rozwojowych lub pooperacyjnych wad narządów rodnych oraz niepłodność względną mającą charakter zanikowy głównie z powodu stanów zapalnych narządów płciowych. Dodatkowo wyróżniamy podział ze względu na płeć: niepłodność męska i niepłodność kobieca.1,2)

UWAGA: jest to wersja robocza artykułu (artykuł jest w trakcie uzupełniania).

NIEPŁODNOŚĆ MĘSKA

Do przyczyn niepłodności męskiej należą: choroby jąder (żylaki powrózka nasiennego, wodniak jąder, nowotwór jąder), zażywanie niektórych leków, narkotyków i używek (alkohol) lub kontakt z niektórymi związkami chemicznymi (np. pestycydy), czynniki wrodzone (np. azoospermia, oligozoospermia, spodziectwo, hipogonadyzm), czynniki związane z seksualnością (impotencja), stany zapalne i zakażenia układu moczowo-płciowego oraz choroby endokrynologiczne (np. choroby tarczycy).2,3 Przyczyny te prowadzić mogą m.in. do osłabienia lub zaniku spermatogenezy, obniżenia jakości nasienia lub do zablokowania nasieniowodów.

Żylaki powrózka nasiennego

SUROWCE ZIELARSKIE

korzeń (suchy ekstrakt, nalewka) – Bertram lekarski (Anacyclus Pyrethrum, syn. A. Officinarum Hayne), nasiona, kwiat (nalewka, suchy ekstrakt) – Buzdyganek naziemny (Tribulus terrestris), strąki i nasiona – Szarańczyn strąkowy (Ceratonia siliqua)

  • Bertram lekarski – suchy ekstrakt z korzenia bertramu (po odparowaniu etanolu) zwiększa ruchliwość i żywotność plemników. Zwiększa również poziom testosteronu, folikulotropiny (FSH) i hormonu luteinizującego (LH), ale w mniejszym stopniu niż ekstrakt z kwiatów buzdyganka naziemnego. Natomiast stosowany łącznie z ekstraktem z kwiatu buzdyganka naziemnego zwiększa poziom hormonu folikulotropowego, hormonu luteinizującego oraz w znaczący sposób podwyższa poziom testosteronu. W badaniu na szczurach stosowano 100 mg ekstraktu na kg masy ciała.7)
  • Buzdyganek naziemny (Tribulus terrestris) – przyjmowanie suchego ekstraktu z kwiatów buzdyganka (lub nalewki z kwiatów) poprawia ruchliwość plemników, stymuluje ich proliferację w komórkach Sertoliego oraz zwiększa ilość kanalików nasiennych w jądrach. Wpływa również na wzrost produkcji hormonu luteinizującego (LH), a przez to także testosteronu w jądrach. Głównym składnikiem aktywnym buzdyganka, który odpowiada za te właściwości jest protodioscyna (związek z należący do saponin). Składnik ten odpowiada również za przekształcenie testosteronu do jego aktywnej formy – dihydrotestosteronu. Stosowanie kwiatu buzdyganka łącznie z korzeniem bertramu zwiększa również poziom hormonu folikulotropowego (FSH), a przez do stymuluję proliferację komórek Sertoliego i produkcję plemników. Spożywanie ekstraktu z buzdyganka (bez dodatku innych ziół działających jako afrodyzjak) nieznacznie zmniejsza masę jąder. Natomiast stosowanie łącznie ekstraktem z korzenia bertramu nie wykazuje takiego efektu ubocznego. W badaniu na szczurach stosowano 10 mg ekstraktu na kg masy ciała.6,7)
  • Szarańczyn strąkowy pot. “chlebek świętojański”, karob (Ceratonia siliqua) – wg. badań spożywanie kapsułek zawierających mączkę z nasion karobu (3 razy dziennie po 500 mg) zwiększyło wśród badanych osób prawidłową liczbę plemników o 17%, oraz zwiększyło poziom testosteronu o 40% w stosunku do osób z niepłodnością, które otrzymywały placebo. Ponadto karob zwiększył sprawność seksualną badanych mężczyzn.5)
PREPARATY ZIOŁOWE
  • Nalewka z bertramu i traganka – 50 g suchego korzenia bertramu i 5 g suchego kwiatu traganka błoniastego należy macerować w 500 ml 70% alkoholu etylowego przez 3 dni w temperaturze pokojowej. Następnie całość należy przecedzić przez sitko. Nalewkę należy pić dwa razy dziennie po 40 ml rozcieńczając w pół szklanki wody. Przepis sporządzono w oparciu o publikację Haghmorada i innych (2019).7)

NIEPŁODNOŚĆ KOBIECA

U kobiet występuje niepłodność kobieca (sterilitas) lub niemożność donoszenia ciąży (infertilitas).1,8 Niepłodność kobieca występować może m.in. z powodu zaburzeń strukturalnych jajowodów (niedrożność lub zanik jajowodów) i macicy lub zaburzeń czynnościowych jajników (zaburzenia owulacji). Do przyczyn niepłodności kobiecej należą: choroby jajników (zespół policystycznych jajników, nowotwór jajnika), jajowodów (niedrożność, np. w wyniku powikłań po aborcji lub posocznicy poporodowej) lub macicy (endometrioza, mięśniaki); zażywanie niektórych leków lub kontakt z niektórymi związkami chemicznymi (np. pestycydy); zaburzenia wrodzone (np. macica przegrodzona), czynniki psychiczne, stany zapalne i zakażenia układu moczowo-płciowego (choroby weneryczne prowadzące do niedrożności jajowodów) oraz choroby endokrynologiczne (np. choroby przysadki, androgenizm).1,9-10

Zespół policystycznych jajników (PCOS)

SUROWCE ZIELARSKIE

owoc (nalewka) – Arbuz kolokwinta (Citrullus colocynthis L.), liść – Bazylia afrykańska niebieska (Ocimum kilimandscharicum × basilicum) kłącze – Cibora orzechowa chin. Xiang-Fu (Cyperus rotundus), kora (sproszkowana kora) – Cynamonowiec cejloński (Cinnamomum verum J. Presl), ziele (nalewka) – Fagonia indyjska (Fagonia indica), nasiona (nalewka, ekstrakt suchy, preparat Furocyst®) – Kozieradka pospolita (Trigonella foenum-graecum), nasiona (nalewka, ekstrakt po odparowaniu etanolu) – Len zwyczajny (Linum usitatissimum L.), korzeń (nalewka, ekstrakt suchy) – Lukrecja gładka (Glycyrrhiza glabra), ziele – Majeranek ogrodowy (Origanum majorana L.), liść (nalewka, ekstrakt po odparowaniu etanolu) – Mięta zielona ( Mentha spicata L.), owoc (nalewka, ekstrakt suchy po odparowaniu etanolu i wody) – Niepokalanek pospolity (Vitex agnus-castus) korzeń (ekstrakt etanolowy, pueraryna) – Opornik łatkowaty, Kudzu (Pueraria montana), kłącze (nalewka, ekstrakt suchy) – Ostryż długi, syn. kurkuma długa (Curcuma longa L.), koszyczek (ekstrakt alkoholowy, nalewka) – Rumianek pospolity (Matricaria chamomilla L.), kwiat – (ekstrakt etanolowy) – Saraca asoca (Roxb.), bulwa (ekstrakt po odparowaniu etanolu, nalewka) – Storczyk męski (Orchis mascula L.), kwiat (nalewka, ekstrakt po odparowaniu etanolu i wody) – Szafran siewny (Crocus sativus L.), kora (nalewka) – Wiąz pospolity (Ulmus minor), korzeń (odwar) – Winnik japoński (Ampelopsis japonica).

Nazwy gatunków, których surowiec zielarski jest dostępny w Polsce zostały pogrubione.
  • Opornik łatkowaty, Kudzu – pueraryna zawarta w korzeniu kudzu obniża poziom globuliny wiążącej hormony płciowe (SHBG) oraz dysmutazy ponadtlenkowej (SOD) u pacjentek z zespołem policystycznych jajników. Efekt ten jest niezależny od sylwetki. Natomiast pacjentki z otyłością miały dodatkowo obniżony poziom testosteronu, cholesterolu oraz obniżone ciśnienie krwi.11)
  • Saraca asoca – flawonoidy: procyjanidyna B2 i luteolina zawarte w kwiatach saraki przy stężeniu 50 µg/ml zmniejszają ekspresję aromatazy w tkankach jajników kobiet z zespołem policystycznych jajników.12)
  • Rumianek pospolity (Matricaria chamomilla L.) – koszyczek rumianku łagodzi niedoczynność tarczycy związaną z zespołem policystycznych jajników. Poprawia poziom hormonów tarczycy oraz obniża poziom estrogenu. Wykazuje tu działanie antyapoptotyczne i antyoksydacyjne na komórki tarczycy, zmniejsza ilość zmian patologicznych tarczycy. Ze względu na swoje właściwości przeciwskurczowe etanolowy ekstrakt z rumianku łagodzi skurcze w czasie menstruacji oraz zmniejsza ryzyko przedwczesnego porodu.13,14)
  • Cibora orzechowa – kłącze wykazuje działanie przeciwdepresyjne u pacjentek z zespołem policystycznych jajników.
  • Majeranek ogrodowy (Origanum majorana L.) – obniża poziom DHEA-S, który jest prekursorem androgenów i estrogenów oraz jest związany z insulinoopornością w przebiegu PCOS. Ziele z majeranku obniża poziom androgenów produkowanych przez nadnercza, a w mniejszym stopniu poprawia wrażliwość komórek na insulinę. Stosowanie herbaty z ziela majeranku ma sens u kobiet, u których w przebiegu choroby występuje podwyższony poziom hormonu DHEA-S.15)
  • Storczyk męski – ekstrakt z bulwy (po odparowaniu etanolu) reguluje poziom hormonów płciowych zaburzony w przebiegu zespołu policystycznych jajników. Stosunek hormonu luteinizującego do folikulotropiny oraz stężenia: estrogenów, wolnego testosteronu i gonadoliberyny (w mniejszym stopniu) uległy obniżeniu. Natomiast średni poziom progesteronu we krwi wzrósł. Badania te przeprowadzono na szczurach dozując im dawkę 160-320 mg ekstraktu ze storczyka męskiego na kilogram masy ciała (mg/kg m.c.) dziennie przez 60-80 dni. 16)
  • Winnik japoński – ekstrakt z korzenia winnika (po odparowaniu wody) reguluje poziom hormonów płciowych we krwi szczurów, zmniejsza ilość patologicznych zmian oraz hamuje apoptozę komórek ziarnistych jajnika. Zaburzenia metabolizmu glicerolipidów i glicerofosfolipidów powiązane z apoptozą komórek ziarnistych jajników uległy poprawie. Stosunek hormonu luteinizującego do folikulotropiny oraz stężenie testosteronu we krwi obniżyły się. Natomiast stężenie 17β-estradiolu we krwi podwyższyło się. Ponadto masa jajników uległa zwiększeniu, a masa macicy uległa poprawie do prawidłowej (zmniejszyła się). Badanie to przeprowadzono podając szczurom ekstrakt w dawce 1,0 g/kg m.c./dzień. 17)
  • Mięta zielona i len zwyczajny – liść mięty zielonej wykazuje działanie antyandrogenne, a nasiona lnu jest źródłem fitoestrogenów. W badaniu nastąpił wzrost stężeń progesteronu (znaczący) i spadek stężeń testosteronu (znaczący) i estradiolu we krwi. Poprawiła się też ocena histologiczna jajników (zmniejszyła się liczba pęcherzyków torbielowatych, a wzrosła ilość pęcherzyków pierwotnych, preantralnych i antralnych). Badanie przeprowadzano przez 30 dni po indukcji zespołu policystycznych jajników u szczurów. Zwierzęta leczono ekstraktem z mięty pieprzowej – 40 mg/kg m.c. i ekstraktem z nasion lnu – 200 mg/kg m.c.18)
  • Szafran siewny – ekstrakt wodno-etanolowy z kwiatów i zawarte w nim antocyjany regulują poziom hormonów płciowych we krwi szczurów z PCOS. Podwyższone wcześniej stężenia: lutropiny, testosteronu i estrogenu uległy obniżeniu, a stężenia progesteronu i folikulotropiny powróciły do normy. Ponadto badane ekstrakty regulowały poziom transkrypcji genów cytokin i czynników związanych ze stanem zapalnym, enzymów antyoksydacyjnych oraz receptorów gonadotropowych (Fshr, Lhr) i steroidowych (Esr1, Pgr) w jajnikach.19)
  • Wiąz pospolity – ekstrakt wodno-etanolowy z kory wiązu w średnim stopniu hamuje poziom testosteronu w badaniu na szczurach. Stosowano ekstrakty w dawce 50-150 mg/kg m.c. przez 21 dni.
  • Cynamonowiec – sproszkowana kora cynamonowca poprawia morfologię jajników i cykliczność rujową u szczurów z zespołem policystycznych jajników (wywołanego DHEA). Ponadto cynamon w badaniu tym obniżył poziom testosteronu, poprawił wrażliwość na insulinę. Pozostałe wyniki, w tym stosunek lutropiny do folikulotropiny w surowicy wymagają powtórzenia. Badanie przeprowadzono dozując 100 mg/kg m.c. proszku cynamonowego podskórnie za pomocą sondy przez 20 dni. W artykule nie podano z jakiego gatunku cynamonowca pochodził surowiec zielarski.
  • Arbuz kolokwinta – znany jest ze swoich właściwości antyadrogennych. Ekstrakt po odparowaniu etanolu i wody (80% etanolu) podawany szczurom z PCOS w badaniu obniżał poziom testosteronu, folikulotropiny i glukozy. Ekstrakt podawano w dawce 50 mg/kg m.c. przez 20 dni.20)
  • Lukrecja gładka – ekstrakt suchy (po odparowaniu etanolu i wody – 80%) z korzenia lukrecji gładkiej w sposób istotny zmniejsza poziomy testosteronu oraz estrogenu u szczurów z zespołem policystycznych jajników. Ponadto nastąpił wzrost liczby zdrowych pęcherzyków, liczby i objętości ciałka żółtego oraz poprawie uległ wskaźnik zapłodnienia. Nastąpił natomiast znaczny spadek liczby pęcherzyków torbielowatych. Ekstrakt suchy podawano w dawkach 100-150 mg/kg m.c.21)
  • Ostryż długi – ekstrakt z kłącza standaryzowany na zawartość kurkuminoidów reguluje poziom hormonów płciowych u szczurów z PCOS (wywołanym letrozolem). Obniża stosunek lutropiny do folikulotropiny, . Natomiast podwyższa poziom progesteronu, estrogenu, dysmutazy ponadtlenkowej (SOD) i glutationu zaburzone wcześniej przez podanie letrozolu. Ponadto ekstrakt z kurkumy podwyższa poziom adiponektyny we krwi wpływając na metabolizm lipidów – w badaniu zredukowano m.in. stłuszczenie w obrębie jajników. W badaniu tym mierzono również stopień peroksydacji lipidów i poziom stresu oksydacyjnego poprzez pomiar dialdehydu malonowego (MDA), którego poziom wzrósł u szczurów z PCOS. Po terapii z ekstraktem z kurkumy poziom MDA obniżył się prawie do poziomu jak u zdrowych osobników. W badaniu tym poprawiła się również ocena histopatologiczna jajników. Ekstrakt z kurkumy podawano doustnie w dawce 175 mg/kg m.c. (ok. 11 g na 65 kg) przez 30 dni.22)
  • Kozieradka pospolita – opatentowany ekstrakt z nasion standaryzowany na zawartość saponin furostanolowych (po ekstrakcji z użyciem m.in. etanolu) – przywraca zaburzony stosunek hormonów płciowych. W badaniu tym po spożyciu ekstraktu nastąpił spadek stosunku lutropiny do folikulotropiny oraz początkowy spadek lutropiny, a następnie jej stopniowy wzrost. 71% badanych kobiet miało na nowo regularne miesiączki, 46% miało zmniejszone rozmiary torbieli. Ponadto w badaniu tym u 36% kobiet nastąpiło całkowite rozpuszczenie torbieli, jednakże u wielu kobiet torbiele znikają samoczynnie po 3 miesiącach. Badanie przeprowadzono na kobietach z zespołem policystycznych jajników w wieku 18-45 lat podając im preparat Furocyst® w dawce 500 mg dwa razy dziennie przez 90 dni.23-24)
  • kora Saraca asoca, liść Gymnema sylvestre, ziele Pergularia daemia, kora Cynamonowca cejlońskiego (Cinnamomum zeylanicum), korzeń Witanii ospałej (Withania somnifera i nasiona Caesalpinia bonducella – syrop uzyskany po odparowaniu etanolu (po wcześniejszej ekstrakcji etanolem) reguluje poziom hormonów płciowych. Po podaniu poziomy: testosteronu, progesteronu, lutropiny oraz folikulotropiny powróciły do poziomu zdrowych osobników (kontrola). Ponadto poziom estradiolu podwyższył się zbliżając się do normy. Ponadto znacznie obniżył się wskaźnik insulinooporności (HOMA-IR) oraz indeks wolnych androgenów (FAI). U badanych szczurów zwiększyła się liczba pełnych cykli rujowych, obniżyło się stężenie glukozy (po jej doustnym podaniu), frakcji LDL cholesterolu i trójglicerydów we krwi. Natomiast przy najwyższej badanej dawce poziom globuliny wiążącej hormony płciowe (SHBG) powrócił całkowicie do normy. Ponadto poprawiła się znacznie płodność szczurów oraz przeżywalność ich młodych (dawki 200-400 mg/kg). W badaniu tym szczurom z PCOS (wywołanym letrozolem) podawano mieszankę w dawce 100-400 mg/kg m.c. przez 28 dni.25)
  • Niepokalanek pospolity – ekstrakt z owoców obniża poziom DHEA-S i testosteronu (poprzez zwiększenie aktywności aromatazy i przekształcenie go w estradiol). Ponadto poprzez wpływ na receptory dopaminergiczne typu II obniża poziom prolaktyny (u niektórych pacjentek z PCOS występuje jej wysoki poziom). W innym badaniu wykazano również podwyższenie poziomu progesteronu w 2 połowie cyklu. Natomiast wpływ na a przez to poziom folikulotropiny i lutropiny jest niejasny i w różnych badaniach odnotowano niewielki wzrost lutropiny (przy PCOS z nadwyżką prolaktyny) lub spadek (np. w modelu starzejących się myszy). Ponadto ekstrakt z owoców niepokalanka w badaniach na ludziach nie wykazał skutków ubocznych typowych dla leku metforminy oraz syntetycznych hormonów płciowych (tzw. antykoncepcja). W badaniu na myszach z objawami starzenia dozowano 600 mg/kg m.c. ekstraktu (po ekstrakcji etanolem 70%). Surowiec zalecany dla pacjentek z podwyższonym poziomem prolaktyny w PCOS.26-29)

literatura uzupełniająca:

MIESZANKI ZIOŁOWE
  • Mieszanka ziół ajurwedyjskich – należy zmieszać ze sobą 40 g zmielonej kory Saraca asoca, 20 g liści Gymnema sylvestre oraz po 10 g ziela Pergularia daemia, kory Cinnamomum zeylanicum, korzenia Witanii ospałej (Withania somnifera) i nasion Caesalpinia bonducella należy zalać 500 ml alkoholu etylowego o st. 40% i odłożyć na tydzień czasu w ciemnym miejscu, od czasu do czasu mieszając. Po tym czasie nalewkę należy przecedzić przez sitko. Należy pić po kieliszku nalewki w pół szklanki wody po dwa razy dziennie między posiłkami (z obliczeń publikacji).25)
ZALECENIA DIETETYCZNE

Dieta zrównoważona z dodatkiem czerwonej cebuli, oleju lnianego oraz migdałów i orzechów włoskich poprawia zaburzony metabolizm lipidów i profil lipidowy.27)

INNE PRZYCZYNY

SUROWCE ZIELARSKIE

owoc – Niepokalanek pospolity (Vitex agnus – castus)

  • Niepokalanek pospolity – owoc niepokalanka pobudza wydzielanie żeńskich hormonów płciowych (poprzez działanie na przysadkę), obniża poziom prolaktyny oraz reguluje jajeczkowanie i normalizuje długość cyklu miesiączkowy. W niewielkim stopniu obniża poziom lutropiny i progesteronu, a obniża poziom folikulotropiny. Z tego względu niepokalanek jest stosowany w zaburzenia cyklu miesiączkowego, menopauzie, niepłodności i zaburzeniach laktacji. 26)

BIBLIOGRAFIA

1) Aleksander (red.) Ożarowski: Ziołolecznictwo. Poradnik dla lekarzy. Państwowy Zakład wydawnictw Lekarskich. Warszawa 1983. ISBN: 83-200-0640-6

2) http://www.przeglad-urologiczny.pl/artykul.php?1665

3) Jin G, Liu J, Ding C, Ma Y, Yin H, Dong L, Zhang F, Qin Q, Gao S. Effects of Liver-Regulating Herb Compounds on Varicocele-Associated Testicular Dysfunction Through Restoring Hormones and Spermatocytes Apoptosis. Urol J. 2023 Oct 23;20(5):355-360. doi: 10.22037/uj.v20i.7569. PMID: 37341012.

4) Lu X, Liu J, Yin H, Ding C, Wang Y, Zhang F, Jin G, Ma Y, Dong L, Qin Q. Effects of liver-regulating herb compounds on testicular morphological and ultrastructural changes in varicocele rats through SCF/C-KIT pathway. Andrologia. 2020 Oct;52(9):e13658. doi: 10.1111/and.13658. Epub 2020 Jun 1. PMID: 32478883. Pełny tekst.

5) Pilehvari S, Gharakhani Bahar T, Masoumi SZ, Kazemi F, Moradkhani S, Rastgoo Haghi A, Maleki P. Effect of Carob Supplement on Spermogram Parameters and Sexual Function of Infertile Men Referred to the Infertility Center, Hamadan, Iran, 2019: A Randomized Controlled Trial. J Family Reprod Health. 2023 Sep;17(3):142-150. doi: 10.18502/jfrh.v17i3.13537. PMID: 38716296; PMCID: PMC11070741.

6) Salgado RM, Marques-Silva MH, Gonçalves E, Mathias AC, Aguiar JG, Wolff P. Effect of oral administration of Tribulus terrestris extract on semen quality and body fat index of infertile men. Andrologia. 2017 Jun;49(5). doi: 10.1111/and.12655. Epub 2016 Jul 12. PMID: 27401787.

7) Haghmorad D, Mahmoudi MB, Haghighi P, Alidadiani P, Shahvazian E, Tavasolian P, Hosseini M, Mahmoudi M. Improvement of fertility parameters with Tribulus Terrestris and Anacyclus Pyrethrum treatment in male rats. Int Braz J Urol. 2019 Sep-Oct;45(5):1043-1054. doi: 10.1590/S1677-5538.IBJU.2018.0843. PMID: 31626524; PMCID: PMC6844349.

8) Położnictwo i ginekologia.. Warszawa: Wydawnictwo Lekarskie PZWL, 2007, s. 737, 741. ISBN 978-83-200-3541-4.

9) Koysombat K, Abbara A, Dhillo WS. Current pharmacotherapy and future directions for neuroendocrine causes of female infertility. Expert Opin Pharmacother. 2023 Jan;24(1):37-47. doi: 10.1080/14656566.2022.2064217. Epub 2022 May 10. PMID: 35413212.

10) https://www.who.int/news-room/fact-sheets/detail/infertility

11) Li W, Hu H, Zou G, Ma Z, Liu J, Li F. Therapeutic effects of puerarin on polycystic ovary syndrome: A randomized trial in Chinese women. Medicine (Baltimore). 2021 May 28;100(21):e26049. doi: 10.1097/MD.0000000000026049. PMID: 34032731; PMCID: PMC8154455.

12) Himaja K, Veerapandiyan K, Usha B. Aromatase inhibitors identified from Saraca asoca to treat infertility in women with polycystic ovary syndrome via in silico and in vivo studies. J Biomol Struct Dyn. 2024 Feb 5:1-16. doi: 10.1080/07391102.2024.2310793. Epub ahead of print. PMID: 38315510.

13) Alahmadi AA, Alzahrani AA, Ali SS, Alahmadi BA, Arab RA, El-Shitany NAE. Both Matricaria chamomilla and Metformin Extract Improved the Function and Histological Structure of Thyroid Gland in Polycystic Ovary Syndrome Rats through Antioxidant Mechanism. Biomolecules. 2020 Jan 5;10(1):88. doi: 10.3390/biom10010088. PMID: 31948119; PMCID: PMC7022237.

14) Farideh ZZ, Bagher M, Ashraf A, Akram A, Kazem M. Effects of chamomile extract on biochemical and clinical parameters in a rat model of polycystic ovary syndrome. J Reprod Infertil. 2010 Oct;11(3):169-74. PMID: 23926485; PMCID: PMC3719301.

15) Haj-Husein I, Tukan S, Alkazaleh F. The effect of marjoram (Origanum majorana) tea on the hormonal profile of women with polycystic ovary syndrome: a randomised controlled pilot study. J Hum Nutr Diet. 2016 Feb;29(1):105-11. doi: 10.1111/jhn.12290. Epub 2015 Feb 9. PMID: 25662759.

16) Abedi H, Zarrin-Mehr A, Ebrahimi B, Haghshenas H, Parvin N, Kargar Jahromi H. The effect of aqueous extract of orchid root on the structure of ovary and hypothalamic-pituitary-gonadal hormones in polycystic ovary syndrome rat model: An experimental study. Int J Reprod Biomed. 2024 May 15;22(3):203-210. doi: 10.18502/ijrm.v22i3.16164. PMID: 38868447; PMCID: PMC11165220.

17) Zhu H, Wu Y, Zhuang Z, Xu J, Chen F, Wang Q, Tang Q. Ampelopsis japonica aqueous extract improves ovulatory dysfunction in PCOS by modulating lipid metabolism. Biomed Pharmacother. 2024 Jan;170:116093. doi: 10.1016/j.biopha.2023.116093. Epub 2023 Dec 29. PMID: 38159378.

18) Mehraban M, Jelodar G, Rahmanifar F. A combination of spearmint and flaxseed extract improved endocrine and histomorphology of ovary in experimental PCOS. J Ovarian Res. 2020 Mar 20;13(1):32. doi: 10.1186/s13048-020-00633-8. PMID: 32197626; PMCID: PMC7085145.

19) Moshfegh F, Balanejad SZ, Shahrokhabady K, Attaranzadeh A. Crocus sativus (saffron) petals extract and its active ingredient, anthocyanin improves ovarian dysfunction, regulation of inflammatory genes and antioxidant factors in testosterone-induced PCOS mice. J Ethnopharmacol. 2022 Jan 10;282:114594. doi: 10.1016/j.jep.2021.114594. Epub 2021 Sep 2. PMID: 34480994.

20) Barzegar MH, Khazali H, Kalantar SM, Khoradmehr A. Effect of Citrullus colocynthis hydro-alcoholic extract on hormonal and folliculogenesis process in estradiol valerate-induced PCOs rats model: An experimental study. Int J Reprod Biomed. 2017 Oct;15(10):661-668. PMID: 29387832; PMCID: PMC5767647.

21) Shamsi M, Nejati V, Najafi G, Pour SK. Protective effects of licorice extract on ovarian morphology, oocyte maturation, and embryo development in PCOS-induced mice: An experimental study. Int J Reprod Biomed. 2020 Oct 13;18(10):865-876. doi: 10.18502/ijrm.v13i10.7771. PMID: 33134799; PMCID: PMC7569710.

22) Shah MZUH, Shrivastava VK. Turmeric extract alleviates endocrine-metabolic disturbances in letrozole-induced PCOS by increasing adiponectin circulation: A comparison with Metformin. Metabol Open. 2021 Dec 20;13:100160. doi: 10.1016/j.metop.2021.100160. Erratum in: Metabol Open. 2023 Jan 21;17:100231. doi: 10.1016/j.metop.2023.100231. PMID: 35005596; PMCID: PMC8717583.

23) Singh A, Gainder S, Banerjee P, Goel A, Kumar P, Mondal B, Banik SP, Bagchi D. Efficacy of a Proprietary Fenugreek Seed Extract (Trigonella foenum-graecum, Furocyst®) in Women with Polycystic Ovary Syndrome (PCOS): a Randomized, Double-Blind, Placebo-Controlled Study. J Am Nutr Assoc. 2023 Sep-Oct;42(7):651-659. doi: 10.1080/27697061.2022.2126410. Epub 2022 Oct 11. PMID: 36219198.

24) Swaroop A, Jaipuriar AS, Gupta SK, Bagchi M, Kumar P, Preuss HG, Bagchi D. Efficacy of a Novel Fenugreek Seed Extract (Trigonella foenum-graecum, Furocyst) in Polycystic Ovary Syndrome (PCOS). Int J Med Sci. 2015 Oct 3;12(10):825-31. doi: 10.7150/ijms.13024. PMID: 26516311; PMCID: PMC4615243.

25) Balasubramanian A, Pachiappan S, Mohan S, Adhikesavan H, Karuppasamy I, Ramalingam K. Therapeutic exploration of polyherbal formulation against letrozole induced PCOS rats: A mechanistic approach. Heliyon. 2023 Apr 21;9(5):e15488. doi: 10.1016/j.heliyon.2023.e15488. PMID: 37180914; PMCID: PMC10173408.

26) Arentz S, Abbott JA, Smith CA, Bensoussan A. Herbal medicine for the management of polycystic ovary syndrome (PCOS) and associated oligo/amenorrhoea and hyperandrogenism; a review of the laboratory evidence for effects with corroborative clinical findings. BMC Complement Altern Med. 2014 Dec 18;14:511. doi: 10.1186/1472-6882-14-511. PMID: 25524718; PMCID: PMC4528347.

27) Moini Jazani A, Nasimi Doost Azgomi H, Nasimi Doost Azgomi A, Nasimi Doost Azgomi R. A comprehensive review of clinical studies with herbal medicine on polycystic ovary syndrome (PCOS). Daru. 2019 Dec;27(2):863-877. doi: 10.1007/s40199-019-00312-0. Epub 2019 Nov 18. PMID: 31741280; PMCID: PMC6895349.

28) Shayan A, Masoumi SZ, Shobeiri F, Tohidi S, Khalili A. Comparing the Effects of Agnugol and Metformin on Oligomenorrhea in Patients with Polycystic Ovary Syndrome: A Randomized Clinical Trial. J Clin Diagn Res. 2016 Dec;10(12):QC13-QC16. doi: 10.7860/JCDR/2016/22584.9040. Epub 2016 Dec 1. PMID: 28208942; PMCID: PMC5296515.

29) Ahangarpour A, Najimi SA, Farbood Y. Effects of Vitex agnus-castus fruit on sex hormones and antioxidant indices in a d-galactose-induced aging female mouse model. J Chin Med Assoc. 2016 Nov;79(11):589-596. doi: 10.1016/j.jcma.2016.05.006. Epub 2016 Aug 30. PMID: 27595438.

Dodaj komentarz

Twój adres e-mail nie zostanie opublikowany.