Droga do natury

Niedoczynność tarczycy (hipotyreoza) – stan w którym tarczyca produkuje zbyt mało hormonów. Nieleczona niedoczynność tarczycy prowadzi u dzieci i młodzieży do powstania wad rozwoju fizycznego i psychicznego (np. ograniczony wzrost, wyraźne problemy z nauką). Natomiast wystąpienie hipotyreozy u osób dorosłych prowadzi głównie do obniżenia tempa metabolizmu, osłabienia organizmu, zaparć, przyrostu wagi, zaburzeń pamięci, spowolnienia akcji serca, a także do suchości skóry, obniżenia apetytu, stanów napięcia mięśni, depresji i bezpłodności. Uważa się, że niedoczynność tarczycy występuje u 1-2% populacji, 10-krotnie częściej u kobiet niż u mężczyzn.

Choroba Hashimoto – jest to niedoczynność tarczycy, której podłożem jest autoagresja w stosunku do komórek tarczycy. Dochodzi do nacieku limfocytów do wnętrza gruczołu, a trwający stan zapalny powoduje zwłóknienie i atrofię miąższu tarczycy. W konsekwencji prowadzi to do objawów niedoczynności tarczycy. Organ ten ulega dodatkowo powiększeniu (wole tarczycy), a w badaniach krwi można stwierdzić obecność przeciwciał przeciwko tyreoglobulinie (anty-TG) lub peroksydazie tarczycy (anty-TPO). Choroba występuje z częstotliwością 0,3-1,5 osób na 1000, a ryzyko jej wystąpienia wzrasta wraz z wiekiem.

Leczenie niedoczynności tarczycy opiera się głównie na podawaniu odpowiedników tyroksyny (np. lewotyroksyna), która po trafieniu do krwi ulega przekształceniu w trójjodotyroninę (T3). Leki ziołowe mają za zadanie uzupełnić niedobory jodu oraz zmniejszyć objawy osłabionego metabolizmu, spowolnionej pracy serca oraz zaburzeń neurologicznych (depresja, osłabienie pamięci). Istnieją również leki ziołowe i mieszanki działające na autoimmunologiczną formę niedoczynności tarczycy (choroba Hashimoto). Uważa się, że należy ograniczyć spożycie roślin kapustowatych i soi, ponieważ mogą one sprzyjać powstawaniu wola tarczycy. Jednakże czarna odmiana soi warzywnej wchodzi w skład mieszanki chińskiej – Gamgungtang stosowanej w chorobie Hasimoto.^1-4

SUROWCE ZIELARSKIE

korzeń – Ashwagandha (Withania somnifera), plecha – Listownica japońska (Saccharina japonica), plecha – Morszczyn pęcherzykowaty (Fucus vesiculosus), plecha – Porost islandzki (Cetraria islandica), ziele (świeży sok, napar) – Przytulia czepna (Galium aparine) , kłącze z korzeniami – Różeniec górski (Rhodiola rosea), korzeń – Różeniec Semenowa (Rhodiola semenovii), kora – Storczykowiec purpurowy (Bauhinia purpurea),

Choroba Hashimoto: kwitnące pędy świeże – Głowienka pospolita (Prunella vulgaris)

Szczegółowy opis działania niektórych surowców

• plecha – Morszczyn pęcherzykowaty (Fucus vesiculosus), Porost islandzki (Cetraria islandica) i Listownica japońska (Saccharina japonica) – są surowcami będącymi dobrym źródłem jodu. Jednakże nie należy ich spożywać w nadmiernej ilości z powodu możliwości pogorszenia funkcji tarczycy.^1-3
• Głowienka pospolita (Prunella vulgaris) – łagodzi objawy zapalenia tarczycy, zmniejsza ilość obrzękniętych guzków i objętość tarczycy (wole) w autoimmunologicznej niedoczynności tarczycy. Podwyższa poziomy IL-10 i TGF-β działających przeciwzapalnie oraz zwiększa ilość limfocytów T regulatorowych, co ma znaczenie w leczeniu autoagresji. Za działanie to odpowiada głównie kwas rozmarynowy.⁵ Ponadto zwiększa syntezę enzymu – 2,3-dioksygenaza indolaminy 1 (IDO-1), który odpowiada za mechanizmy immunoregulacyjne i powstawanie tolerancji organizmu na określone antygeny.⁶ Natomiast z innych badań naukowych wynika, że jednoczesne stosowanie ziela głowienki i leku przeciwzapalnego – prednizonu pozwala na obniżenie jego dawki terapeutycznej w chorobie Hashimoto.⁷
• Ashwagandha (Withania somnifera) – stymuluje czynność tarczycy, podwyższa poziom tyroksyny (T4) i aktywność oraz zdolności antyoksydacyjne wątroby (wzmaga m.in. aktywność enzymu: glukozo-6-fosfatazy istotnego w procesie glikolizy).⁸
• Storczykowiec purpurowy (Bauhinia purpurea) – stymuluje czynność wydzielniczą tarczycy (podwyższa poziomy trójodotyroniny i tyroksyny we krwi) oraz zwiększa glikolizę w wątrobie (poprzez wzrost aktywności glukozo-6-fosfatazy) oraz zapobiega skutkom stresu oksydacyjnego.⁹
• Przytulia czepna (Galium aparine) – ze względu na właściwości przeciwzapalne, oczyszczające i adaptogenne pomocna jest w leczeniu wola tarczycy.¹
• Traganek błoniasty (Astragalus membranaceus) i Listownica japońska (Laminaria japonica) – podanie mieszanki złożonej z korzenia traganka i plechy listownicy (85 g korzenia traganka i 15 g plechy listownicy) znacząco łagodzi objawy niedoczynności tarczycy. Efekt ten wykazano na modelu niedoczynności tarczycy u szczurów (po podaniu propylotiouracylu) podając mieszankę ziół w dawce 100-400 mg/kg m.c. Wykazano, że ekstrakt wodny z mieszanki redukuje zmiany histologiczne komórek tarczycy, przywraca jej prawidłowe funkcje wydzielnicze, a także chroni wątrobę przed skutkami stresu oksydacyjnego.¹⁰
• Różeniec Semenowa (Rhodiola semenovii) – ekstrakt zawierający salidrozyd (glukozyd tyrozylu) jest bezpiecznym i skutecznym lekiem ziołowym w leczeniu niedoczynności tarczycy. W istotny sposób obniża poziom TSH i podwyższa poziom hormonów tarczycy. Dodanie do kuracji jodku potasu nieznacznie zwiększa jego skuteczność. Dlatego też zaleca się jednoczesną suplementację surowcami zielarskimi zawierającymi związki jodu. Surowcem również zawierającym salidrozyd jest bardziej znany – Różeniec górski (Rhodiola rosea).¹¹
• Gamgungtang (GGT) – jest to mieszanka chińska zawierająca korzeń lukrecji uralskiej (Glyrrhiza uralensis Fischer; Glycyrrhiza Fissch), nasiona czarnej odmiany soi warzywnej (Glycine max L. Merr), korzeń arcydzięgla olbrzymiego (Angelica gigas Nakai) i kłącze selernicy monniera (Cnidium officinale Makino). Mieszanka ta przywraca równowagę prozapalnych limfocytów Th1 w stosunku do limfocytów Th2, które natomiast promują działanie przeciwzapalne. Ma to szczególne znaczenie w kontroli procesu autoimmunizacji (zaburzenie odróżniania antygenów swoich od obcych). Dzięki temu mieszanka ta ma zastosowanie na chorobę Hashimoto i inne formy zapalenia tarczycy z niedoczynnością.¹²

LEKI ROŚLINNE

• Morszczyn sproszkowany – należy sproszkować plechę morszczynu pęcherzykowatego w moździerzu lub młynku do kawy. Stosuje się 1 – 2 łyżki sproszkowanej plechy dwa razy dziennie mieszając ją w połowie szklanki wody. W celu polepszenia smaku można wymieszać go również z miodem, dżemem czy sokiem owocowym. Jest on źródłem dobrze przyswajalnych organicznych związków jodu, które są niezbędne do syntezy tyroksyny i trójjodotyroniny. Ma zastosowanie w niedoczynności tarczycy z powodu niedoboru jodu oraz pomocniczo w wolu endemicznym.
• Sok ze świeżego ziela przytuli – 50 ml świeżej i zmielonej przytuli należy wymieszać z 25 ml przegotowanej i niegorącej wody. Następnie po odstawieniu na godzinę sok przeciskamy przez lnianą szmatkę i przechowujemy go w lodówce. Sok zażywa się kilka razy dziennie po 1 łyżeczce.
• Napar z ziela przytuli czepnej – cztery pełne łyżeczki pociętego ziela przytuli należy zalać 2,5 szklankami wrzącej wody i pozostawić na 15 minut pod przykryciem. Po przecedzeniu napar należy pić po 3/4-1 szklanki do 3 razy dziennie w wolu tarczycy. Zastosowaniem jest niedoczynność tarczycy i choroba Hashimoto.

MIESZANKI

• Mieszanka ziół na niedoczynność tarczycy wg receptury Ojca Czesława Klimuszki (zmodyfikowana) – należy zmieszać ze sobą po 50 g liści pokrzywy zwyczajnej (lub pokrzywy indyjskiej), owoców róży dzikiej, ziela przytuli czepnej, kory storczykowca purpurowego, ziele głowienki pospolitej, liści orzecha włoskiego, ziela rdestu ptasiego, korzenia różeńca górskiego i korzenia lukrecji gładkiej (lub lukrecji uralskiej). Dla zwiększenia efektu do mieszanki można dodać 50 g surowca zawierającego jod (np. plechy morszczynu lub porostu islandzkiego). Następnie 3 łyżki ziół należy zalać w termosie 3 szklankami wrzącej wody i odczekać 15 minut do zaparzenia. Po ewentualnym przecedzeniu należy pić ciepły napar 3 razy dziennie przed posiłkami. Zastosowaniem jest niedoczynność tarczycy i choroba Hashimoto.
• Mieszanka z tragankiem na niedoczynność tarczycy – 85 g korzeni traganka i 15 g plechy listownicy (lub morszczynu) należy zmielić w młynku elektrycznym lub pokroić nożem. Następnie 2 łyżki ziół należy zalać 3 szklankami wody i gotować od momentu wrzenia przez 10 minut pod przykryciem. Następnie odwar należy wlać do termosu i pić po 1 szklance 3 razy dziennie między posiłkami. Jest to przepis sporządzony na postawie niżej wymienionych badań naukowych i właściwości leczniczych korzenia traganka.^1,10

LITERATURA

1. https://www.drogadonatury.pl/encyklopedia-ziol/
2. Aleksander Ożarowski, Wacław Jaroniewski: ROŚLINY LECZNICZE i ich praktyczne zastosowanie. Instytut Wydawniczy Związków Zawodowych, Warszawa 1987.
3. Aleksander (red.) Ożarowski: Ziołolecznictwo. Poradnik dla lekarzy. Państwowy Zakład wydawnictw Lekarskich. Warszawa 1983. ISBN: 83-200-0640-6
4. Di Dalmazi G, Giuliani C. Plant constituents and thyroid: A revision of the main phytochemicals that interfere with thyroid function. Food Chem Toxicol. 2021 Jun;152:112158. doi: 10.1016/j.fct.2021.112158. Epub 2021 Mar 28. PMID: 33789121.
5. Zhang W, Wuhan Q, Na M, Hu R, Mu Q, Bao X. Emerging therapeutic role of Prunella vulgaris in thyroid disease. Chin Herb Med. 2022 May 24;14(3):403-413. doi: 10.1016/j.chmed.2021.12.005. PMID: 36118009; PMCID: PMC9476742.
6. Qiu H, Zhang J, Guo Q, Zhang Y, Zhong X. Prunella vulgaris L. attenuates experimental autoimmune thyroiditis by inducing indoleamine 2,3-dioxygenase 1 expression and regulatory T cell expansion. Biomed Pharmacother. 2020 Aug;128:110288. doi: 10.1016/j.biopha.2020.110288. Epub 2020 May 29. PMID: 32480225.
7. Li F, Wu Y, Chen L, Hu L, Liu X. Initial treatment combined with Prunella vulgaris reduced prednisolone consumption for patients with subacute thyroiditis. Ann Transl Med. 2019 Feb;7(3):45. doi: 10.21037/atm.2019.01.07. PMID: 30906749; PMCID: PMC6389583.
8. Panda S, Kar A. Withania somnifera and Bauhinia purpurea in the regulation of circulating thyroid hormone concentrations in female mice. J Ethnopharmacol. 1999 Nov 1;67(2):233-9. doi: 10.1016/s0378-8741(99)00018-5. PMID: 10619390.
9. Panda S, Kar A. Withania somnifera and Bauhinia purpurea in the regulation of circulating thyroid hormone concentrations in female mice. J Ethnopharmacol. 1999 Nov 1;67(2):233-9. doi: 10.1016/s0378-8741(99)00018-5. PMID: 10619390.
10. Mohibbullah M, Bashir KMI, Kim SK, Hong YK, Kim A, Ku SK, Choi JS. Protective effects of a mixed plant extracts derived from Astragalus membranaceus and Laminaria japonica on PTU-induced hypothyroidism and liver damages. J Food Biochem. 2019 Jul;43(7):e12853. doi: 10.1111/jfbc.12853. Epub 2019 Apr 1. PMID: 31353729.
11. Korbozova NK, Kudrina NO, Zhukova NA, Grazhdannikov AE, Blavachinskaya IV, Seitimova GA, Kulmanov TE, Tolstikova TG, Terletskaya NV. Antihypothyroid Effect of Salidroside. Molecules. 2022 Nov 2;27(21):7487. doi: 10.3390/molecules27217487. PMID: 36364314; PMCID: PMC9657580.
12. Sa EH, Jin UH, Kim DS, Kang BS, Ha KT, Kim JK, Park WH, Kim CH. Herbal medicine Gamgungtang down-regulates autoimmunity through induction of TH2 cytokine production by lymphocytes in experimental thyroiditis model. J Ethnopharmacol. 2007 Feb 12;109(3):472-9. doi: 10.1016/j.jep.2006.08.017. Epub 2006 Aug 26. PMID: 17049774.