Droga do natury

Uczep trójlistkowy, Uczep trójdzielny (Bidens tripartitia) – jednoroczna roślina należąca do rodziny złożonych (Compositae, syn. Asteraceae), występująca na terenie Europy, Azji północnej, a także w północnej Afryce. Rośnie na brzegach wód, mokrych łąkach, wilgotnych polach, przy rowach, a także na bagnach. Rośnie na wysokość od 15 do 90 cm, preferując gleby muliste o dużym poziomie wilgoci.

Łodyga uczepu przybiera zieloną lub brunatnoczerwoną barwę i jest wzniesiona oraz silnie rozgałęziona z delikatnym owłosieniem. Uczep trójlistkowy posiada ulistnienie naprzeciwległe, a jego ciemnozielone, krótko ogonkowe liście są 3- do 5-sieczne. Ponadto ich listek środkowy jest większy od pozostałych, a ich krawędzie są grubo piłkowane. Od czerwca do sierpnia obecne są drobne, żółte bądź żółtobrunatne kwiaty rurkowe, zebrane w niepozorne koszyczki układające się w baldachogrona. Czasem na brzegu kwiatu można spotkać kwiaty języczkowe. Natomiast owoc uczepu trójlistnego stanowi spłaszczona niełupka, posiadająca 2-4 haczykowate zadziory. Stąd też pochodzi nazwa rośliny – uczep, ponieważ dzięki nim owoc przyczepia się do sierści zwierząt lub ubrania.

Surowcem zielarskim jest ziele uczepu (Herba Bidentis tripartitae). Zbiera się górne, ulistnione części pędów (do 15 cm) podczas trwania okresu kwitnienia, unikając grubszych części łodyg. Następnie suszy się je luźno ułożone w cienistym i przewiewnym miejscu.

SKŁADNIKI AKTYWNE

W skład surowca wchodzi olejek eteryczny, flawonoidy, garbniki, gorycze, śluzy, kwasy organiczne, witaminy (prowitamina A i wit. C) i sole mineralne.

DZIAŁANIE

Uczep trójlistkowy wykazuje działanie moczopędne, przeciwzapalne, napotne (nieznacznie) i stymulujące krwawienia miesięczne (działanie menstruacyjne).

Zwiększa również krwawienia miesięczne.

WŁAŚCIWOŚCI LECZNICZE

Uczep trójlistny jest przede wszystkim wartościowym zielem w leczeniu takich dermatoz jak trądzik krostkowy i pospolity (u dzieci i młodzieży), w skłonnościach do tworzenia czyraków i różnego rodzaju stanach zapalnych skóry (wypryski alergiczne). Stosuje się wtedy napary i kąpiele z ziela (stosowanie wewnętrzne i zewnętrzne).

Ze względu na działanie moczopędne i pobudzające pracę gruczołów potowych wspomaga usuwanie z organizmu szkodliwych metabolitów i toksyn. Pomocna jest także u rekonwalescentów odzyskujących zdrowie po dłuższej chorobie infekcyjnej, zwłaszcza po stosowaniu silnych antybiotyków i leków syntetycznych. Również w stanach zapalnych węzłów chłonnych. Stosuje się go zwłaszcza u dzieci i osób starszych, gdzie istnieje potrzeba jak najszybszego usunięcia ubocznych produktów stosowanych leków.

Wchodzi on w skład naturalnych kosmetyków (głównie szamponów i kremów) do cery wrażliwej, trądzikowej z tendencją do alergii lub łuszczycy. Czasem stosuje się również olej z uczepu, który ma właściwości regenerujące na skórę.

PRZECIWWSKAZANIA

Uczep trójlistkowy uważany jest za roślinę bezpieczną, która w zalecanych dawkach nie wykazuje działań ubocznych.

STOSOWANIE

Uczep trójlistkowy stosuje się w postaci naparu, hydrolatu, oleju oraz w mieszankach z innymi ziołami i w kosmetykach.

• Napar z ziela uczepu – 1 łyżkę ziela uczepu i 0,5 łyżki ziela fiołka trójbarwnego (opcjonalnie) należy zalać 1-1,5 szklanki wrzącej wody i zaparzać pod przykryciem przez 15 minut. Następnie napar należy przecedzić, po czym można go pić po 1/3-1/2 szklanki od 2 do 3 razy dziennie między posiłkami w oczyszczaniu organizmu i dermatozach. Można go łączyć z innymi surowcami oczyszczającymi krew: liściem pokrzywy, korzeniem łopianu, mniszka lekarskiego i kłączem perzu.
• Mieszanka do kąpieli leczniczej w dermatozach – 100 g ziela uczepu oraz po 20 g liści szałwii oraz kwiatów rumianku należy zalać 2-3 litrami wody i gotować pod przykryciem przez 3 minuty (od momentu wrzenia). Następnie odwar należy odstawić na 15 minut i przecedzić. Następnie wlewamy go do wanny wypełnionej do 1/3 wodą (o temp. 36-38 °C). Natomiast pozostałe zioła należy wsypać do lnianego worku (jak na mydło), zawiązać i zanurzyć w wannie. Kąpiel powinna trwać od 10 do 15 minut. Do mieszanki można również dodać liść orzecha włoskiego oraz ziele macierzanki (po 20 g). Stosuje się ją w dermatozach (trądzik, świąd), skłonności do czyraków, w trudno gojących się ranach oraz podrażnieniu skóry.
• Zioła moczopędne w kamicy szczawianowej – należy zmieszać ze sobą po 25 g ziela uczepu trójlistkowego, liści mięty pieprzowej oraz po 50 g kwiatów wiązówki, kwiatów wrzosu i ziela rdestu ptasiego. Następnie 3 łyżki mieszanki należy zalać 3 szklankami wrzącej wody i zaparzyć pod przykryciem przez 15 minut, odkryć i odstawić na na kolejne 15 min. po czym przecedzić. Napar z tej mieszanki należy pić 3 razy dziennie po 1 szklance, po posiłku w kamicy szczawianowej.

LITERATURA

I. Aleksander Ożarowski, Wacław Jaroniewski: ROŚLINY LECZNICZE i ich praktyczne zastosowanie. Instytut Wydawniczy Związków Zawodowych, Warszawa 1987.

II. Waleria Olechnowicz-Stępień, Eliza Lamer-Zarawska: Rośliny lecznicze stosowane u dzieci. Wyd. III poprawione i uzupełnione. Warszawa: Państwowy Zakład Wydawnictw Lekarskich, 1992, s. 261. ISBN 83-200-1594-4.

III. Dietmar Aichele, Marianne Golte-Bechtle, tłum. Helena Terpińska-Ostrowska: Jaki to kwiat?. Państwowe Wydawnictwo Rolnicze i Leśne. Warszawa 1984. ISBN 83-09-00687-X

IV. Źródło ryciny: Carl Axel Magnus Lindman – http://runeberg.org/nordflor/17.html, Public Domain, https://commons.wikimedia.org/w/index.php?curid=134548