Droga do natury

Rumian rzymski, syn. Rumian szlachetny (Chamaemelum nobile) – to bylina należąca do rodziny Astrowatych (Asteraceae, syn. Compositae – Złożone), występująca głównie w krajach zachodniej i częściowo południowej Europy, gdzie można ją spotkać na pastwiskach, skałach i rumowiskach. W Polsce występuje jako gatunek uprawny, jednakże taka odmiana przeważnie posiada koszyczki wytwarzające jedynie żeńskie kwiaty. Z tego powodu odmiana ta nie wydaje nasion.

Łodygi Rumianu szlachetnego są wzniesione, rozesłane, rozgałęzione o długości do 30 cm. Posiadają podwójnie pierzasto-sieczne i miękko owłosione liście o równowąskich listkach. Natomiast u nasady wytwarzają pędy płonne. Łodyga kończy się koszyczkiem o wypukłym dnie i posiadającym białe żeńskie kwiaty. Rumian rzymski kwitnie od czerwca do września.

Surowcem zielarskim jest kwiat rumianu rzymskiego (Flos Chamomillae romanae). Zebrane koszyczki kwiatowe należy suszyć w cieniu, ale przewiewnym miejscu w temperaturze poniżej 35 °C.

SKŁADNIKI AKTYWNE

Kwiat rumianu rzymskiego zawiera glikozydy flawonowe (apigenina, apiina), związki kumarynowe, germakranolidy (nobilina), triterpeny (β-amyryna). Ponadto 1-1,5% olejku eterycznego, w którego skład wchodzą estry kwasu angelikowego, izomasłowego, tyglinowego i metyloakrylowego z butanolem i alkoholem izoamylowym oraz azulen, chamazulen (mający niebieską barwę), farnezen, pinokarwon. Ponadto rumian rzymski zawiera fitosterole (taraksasterol), gorycze, węglowodany, żywicę, cholinę, inozyt, związki poliacetylenowe oraz kwasy organiczne (kwas kawowy) i sole mineralne.

DZIAŁANIE

Rumian rzymski wykazuje działanie przeciwzapalne, przeciwskurczowe, uspokajające, przeciwwzdęciowe, przeciwwymiotne, antyalergiczne. Ponadto działa bakteriostatycznie, moczopędnie, napotnie i lekko antyseptycznie.

WŁAŚCIWOŚCI LECZNICZE

Ze względu na działanie uspokajające napar z kwiatów rumianu jest używany w stresie, stanach lękowych i bezsenności. Koszyczek rumianu szlachetnego wykazuje silniejsze działanie przeciwskurczowe (zmniejsza napięcie mięśni gładkich przewodu pokarmowego) niż koszyczek rumianku pospolitego. Dzięki temu stosuje się go w bólach, skurczach żołądka i jelit (szczególnie u dzieci) a z uwagi na aktywność przeciwzapalną stosuje się go stanach zapalnych błon śluzowych tych narządów. Jednakże jego działanie przeciwzapalne jest mniejsze niż rumianku pospolitego ze względu na brak obecności spiroeteru i α-bisabololu.

Ponadto rumian szlachetny przywraca właściwą perystaltykę jelit (przez zawarte w nim kumaryny, flawonoidy i olejek eteryczny), działa wiatropędnie (w tym u dzieci i młodzieży), poprawia trawienie (przez zwiększenie wydzielania soku żołądkowego) oraz ułatwia przyswajanie składników odżywczych i reguluje wypróżnienia. Z tego też względu ma zastosowanie w problemach z trawieniem, braku łaknienia, wzdęciach, mdłościach. Ponadto stosuje się go przy różnego rodzaju nerwobólach (w tym w migrenie o niezbyt intensywnym nasileniu i w fotofobii z silnymi bólami nerwu nadczołowego), nieżycie nosa i pleśniawkach.

Natomiast zewnętrznie w formie okładów w schorzeniach dermatologicznych, przy obrzękach, podrażnieniach skóry (np. przez działanie detergentów) i błon śluzowych, stanach zapalnych. Ponadto w oparzeniach termicznych I stopnia, świądzie skóry, wypryskach, przy zapaleniu spojówek oraz na rany czy zakażenia ropne.

PRZECIWWSKAZANIA

Należy unikać kontaktu ze świeżą rośliną ze względu na ryzyko podrażnienia skóry.

STOSOWANIE

W formie naparu, odwaru, kompresów, okładów, płukanek, irygacji, kąpieli i w mieszankach z innymi ziołami (występuje w mieszance – Tannosan).

• Napar (Infusum Anthodium Anthemidis) – 1-2 łyżki kwiatów należy zaparzać w 1,5 szklanki gorącej wody przez 15 minut (pod przykryciem), a następnie przecedzić. Napar pijemy po 1/3 – ½ szklanki 2-4 razy dziennie jako środek przeciwskurczowy i wiatropędny. Można go również stosować do pielęgnacji i w celu rozjaśnienia włosów.
• Zioła na nadkwasotę – należy zmieszać ze sobą po 50 g kwiatów rumianu szlachetnego i liści szałwii, po 25 g ziela krwawnika, kwiatów jasnoty białej i nasion lnu. Następnie zioła te należy sproszkować w młynku elektrycznym lub moździerzu. Mieszankę należy przechowywać w ciemnym miejscu i w zamkniętym naczyniu. Aby przygotować napar należy do 1 szklanki gorącego mleka wsypać od 0,5 do 1 łyżeczki mieszanki i całość wymieszać.
• Zioła na zapalenie spojówek – należy zmieszać ze sobą po 10 g kwiatów rumianu rzymskiego i jasnoty białej oraz po 20 g liści babki lancetowatej i kwiatów malwy czarnej. Następnie do kubka należy wsypać pół łyżki stołowej mieszanki i zalać ją 2/3 objętości szklanki wrzącej wody. Całość należy zaparzyć pod przykryciem przez 15 minut, a następnie odstawić i przecedzić przez sitko. Napar z takiej mieszanki stosujemy w formie okładów w zapaleniu spojówek ze względu na działanie przeciwzapalne i antybakteryjne.

LITERATURA

I. František Starý, Vaclav Jirasek, tłum. Aleksander Ostrowski: Rośliny lecznicze. Państwowe Wydawnictwo Rolnicze i Leśne. Warszawa 1982. ISBN: 83-09-00466-4

II. Władysław Walewski: Towaroznawstwo zielarskie. Państwowy Zakład Wydawnictw Lekarskich. Warszawa 1985. ISBN: 83-200-0968-5.

III. Penelope Ody, tłum. Małgorzata Garbarczyk: Uzdrawiająca moc ziół. MULTICO Oficyna Wydawnicza, Warszawa 2008. ISBN: 978-83-7073-644-6

IV. Aleksander Ożarowski, W. Jaroniewski: Rośliny lecznicze i ich praktyczne zastosowanie. Warszawa, 1987. Instytut Wydawniczy Związków Zawodowych

V. Źródło ryciny: Consultaplantas – Own work, CC BY-SA 4.0, https://commons.wikimedia.org/w/index.php?curid=44962403