Rokitnik zwyczajny (Hippophae rhamnoides)
Rokitnik zwyczajny (Hippophae rhamnoides L.) – krzew z rodziny rokitnikowatych (Eleagnaceae syn. Oliwnikowate), naturalnie występujący w Europie oraz na Kaukazie i Syberii. W Polsce można go spotkać na nadmorskich urwiskach, dolinach rzek oraz na stokach górskich. Rośnie na glebach żwirowatych i piaszczystych, również lekko zasolone, często jako gatunek rozpoczynający sukcesję pierwotną. Jest to roślina dwupienna, rosnąca na wysokość 1,5 – 7 metrów, czasami mogąca osiągać większe rozmiary. Jej gałązki są cierniste (forma naturalna), a osadzone na nich skrętolegle liście są lancetowate, całobrzegie, a z wierzchu zielonoszare i srebrzystoszare od spodu. Liście rokitnika mają długość 5-8 cm i pokryte są gęsto tarczowatymi włoskami. Rokitnik zwyczajny kwitnie od kwietnia do maja. Pojawiają się wtedy niewielkie zielonawo-brunatne kwiaty (męskie i mniejsze żeńskie). Natomiast owoce koloru pomarańczowego mają kształt owalnej jagody i osadzone są na krótkich szypułkach.
Surowcem zielarskim jest owoc.
SKŁADNIKI AKTYWNE
Owoce rokitnika zwyczajnego zawierają kwasy tłuszczowe (do 8%), flawonoidy, w tym antocyjany oraz garbniki. Ponadto zawiera fosfolipidy, sterole, cukry, kwasy organiczne, w tym jabłkowy oraz sole mineralne. Poza tym bardzo ważna jest zawartość wielu cennych witamin. Wśród nich rokitnik zwyczajny zawiera dużo witaminy C (ok. 900 mg/100g), E (do 150 mg/100ml miąższu), prowitaminę A (do 250 mg/100ml) oraz witaminy z grupy B. Warto wiedzieć, że co prawda zawartość kwasu askorbinowego w owocach rokitnika jest niższa niż w owocach dzikiej róży, ale jej trwałość jest wyższa z powodu braku enzymu – askorbinazy.
DZIAŁANIE
Antyoksydacyjne, witaminizujące, ochronne na skórę i naczynia krwionośne.
WŁAŚCIWOŚCI LECZNICZE
Dzięki zawartości witaminy C oraz karotenoidów rokitnik zwyczajny wywiera działanie antyoksydacyjne i wspomagające odporność. Suplementacja dobrze przyswajalną formą witaminy C jest zalecana w infekcjach bakteryjnych i wirusowych z gorączką, chorobie wrzodowej żołądka i dwunastnicy czy różnych innych stanach zapalnych. Ponadto w przypadku krwawień z naczyń włosowatych, przy długotrwałych biegunkach oraz w okresie karmienia i ciąży.
Jest to jeden z szeroko stosowanych surowców w przemyśle kosmetycznym z uwagi na właściwości odżywcze oraz polepszenie elastyczności i odporności skóry. Z uwagi na zawartość karotenoidów i karotenów poprawia funkcje ochronne i wydzielnicze błon śluzowych i skóry. Natomiast zawarte w surowcu tokoferole zapobiegają nadmiernym skurczem naczyń krwionośnych i powstawaniu skrzepów krwi oraz zmian zwyrodnieniowych w obrębie skóry. Ponadto przetwory z owoców rokitnika stosuje się w odleżynach, oparzeniach i uszkodzeniach skóry spowodowanych ekspozycją na promieniowanie słoneczne i RTG. Ze względu na właściwości regenerujące ma zastosowanie w leczeniu stanów zapalnych pochwy i szyjki macicy (również w jej nadżerkach).
PRZECIWWSKAZANIA
Przetwory z rokitnika uznawane są za bezpieczne do stosowania, jednakże należy pamiętać o zawartych w nim kwasach tłuszczowych, których nadmiar może być niekorzystny dla osób u osób otyłych.
STOSOWANIE
Przeważnie owoc rokitnika stosuje się w postaci soku, konfitur, nalewek, ale również w postaci surowej. Natomiast po przetworzeniu w postaci oleju.
LITERATURA
I. A. Ożarowski, W. Jaroniewski: Rośliny lecznicze i ich praktyczne zastosowanie. Warszawa, 1987. Instytut Wydawniczy Związków Zawodowych
II. Dietmar Aichele, Marianne Golte-Bechtle, tłum. Helena Terpińska-Ostrowska: Jaki to kwiat?. Państwowe Wydawnictwo Rolnicze i Leśne. Warszawa 1984. ISBN 83-09-00687-X.
III. Jürgen Howaldt – Self-photographed, CC BY-SA 2.0 de, https://commons.wikimedia.org/w/index.php?curid=375838