Pięciornik gęsi (Potentilla anserina)
Pięciornik gęsi, pięciornik pospolity (Potentilla anserina, ang. silverweed) – wieloletnia roślina należąca do rodziny różowatych (Rosaceae), powszechnie występująca na terenie prawie całej Europy, za wyjątkiem części terenów śródziemnomorskich. Poza tym zajmuje przeważającą część terenów Azji i Ameryki Północnej. Pięciornik gęsi rośnie na pastwiskach, łąkach, przydrożach, polach, w okolicach rowów i płytkich bajor, a także w miejscach ruderalnych. Może rosnąć zarówno na glebach piaszczystych, ilastych jak i ciężkich – gliniastych o odczynie pH od lekko kwaśnego do lekko zasadowego. Natomiast preferuje wilgotne i dobrze przepuszczalne gleby wapienne. Pięciornik gęsi rośnie na wysokość 30 cm i ponieważ posiada płożącą łodygę może osiągać długość 50 cm. Liście posiadają wiele wydłużonych i ząbkowanych listków, które są pod spodem owłosione. Natomiast od maja do sierpnia obecne są żółte kwiaty, które osadzone są na długich szypułkach
Surowcem jest ziele pięciornika gęsiego (Herba Anserinae), choć czasem stosuje się korzeń.
SKŁADNIKI AKTYWNE
Ziele pięciornika gęsiego zawiera ok. 6% mieszaniny garbników pirogalolowych i pirokatechinowych, flawonoidy (kwercetyna), kwasy organiczne (kwas askorbinowy), a także żywice, śluzy, białka, cholina, gorycz i sole mineralne.
DZIAŁANIE
Pięciornik gęsi wykazuje działanie przeciwzapalne, przeciwskurczowe (rozkurczające), ściągające, pobudzające trawienie, moczopędne i przeciwkrwotoczne (hemostatyczne), a także przeciwbólowe.
WŁAŚCIWOŚCI LECZNICZE
Wyciąg z pięciornika gęsiego stosowany jest w zaburzeniach trawienia, którym towarzyszą bóle brzucha, wzdęcia, odbijanie, kolka jelitowa, biegunka, nieregularne wypróżnienia, niedobór soku żółciowego i żółci oraz mniej poważne zaburzenia pracy wątroby. Surowiec wzmaga wydzielanie soku żołądkowego (gorycze), wykazuje właściwości przeciwbiegunkowe (garbniki). Natomiast ze względu na zawartość kwercetyny zmniejsza stan zapalny błon śluzowych. Ponadto hamuje drobne krwawienia w obrębie układu pokarmowego, wzmacnia ściany naczyń włosowatych oraz poprawia wydzielanie żółci i funkcjonowanie wątroby. Wykazuje wybiórcze działanie spazmolityczne (amfospazmolityczne) na mięśnie gładkie jelit oraz macicy. Dzięki temu ma zastosowanie w zaburzeniach miesiączkowania (również w bolesnym miesiączkowaniu) i w skurczu dróg żółciowych (również we wczesnej fazie kamicy żółciowej).
PRZECIWWSKAZANIA
Pięciornik gęsi jest powszechnie uważany za bezpieczny w stosowaniu, jednakże u niektórych osób może wystąpić podrażnienie żołądka.
STOSOWANIE
Surowiec jest najczęściej stosowany jako składnik mieszanek ziołowych, np. mieszanki przeciwskurczowej w raz z zielem glistnika, korzeniem waleriany, kwiatem krwawnika, zielem majeranku i owocem kolendry. Stosuje się go również w postaci odwaru, naparu, nalewek i suchego ekstraktu.
- Odwar z ziela pięciornika gęsiego (Decoctum Herba Anserinae) – 1,5 łyżki ziela na szklankę wody należy gotować przez 3 minuty, a następnie przecedzić. Odwar pijemy po ¼-1/3 szklanki 2-3 razy dziennie.
- Mieszanka na cukrzycę – po 30 g pięciornika gęsiego i kłączy kuklika pospolitego, po 10 g liści borówki czernicy i jeżyny i 20 g strąków fasoli należy ze sobą dokładnie wymieszać i z mieszanki pobieramy 1 łyżkę do szklanki i zalewamy ją do pełna wrzątkiem. Napar pijemy po 1 szklance 3 razy dziennie po posiłkach.
LITERATURA
I. Aleksander (red.) Ożarowski: Ziołolecznictwo. Poradnik dla lekarzy. Państwowy Zakład wydawnictw Lekarskich. Warszawa 1983. ISBN: 83-200-0640-6
II. Dietmar Aichele, Marianne Golte-Bechtle, tłum. Helena Terpińska-Ostrowska: Jaki to kwiat?. Państwowe Wydawnictwo Rolnicze i Leśne. Warszawa 1984. ISBN 83-09-00687-X
III. Edyta Überhuber, Jan Schulz: Leki z Bożej apteki, Chrześcijański Instytut Wydawniczy „Znaki Czasu” , Warszawa 2007. ISBN: 978-83-7295-093-2
IV. https://www.rxlist.com/potentilla/supplements.htm#SideEffects
V. https://pfaf.org/user/Plant.aspx?LatinName=Potentilla+anserina
VI. Źródło ryciny: Amédée Masclef – Atlas des plantes de France. 1891, Public Domain, https://commons.wikimedia.org/w/index.php?curid=5773873