Ostryż długi (Curcuma longa)
Ostryż długi, Kurkuma (Curcuma longa) – bylina należąca do rodziny imbirowatych (Zingiberaceae), występuje w południowej Azji (Chinach, Indiach i Malezji). Kurkuma jest jedną z najbardziej popularnych roślin indyjskich, stosowanych jako przyprawa (jest składnikiem curry). Ostryż długi jest rośliną preferującą upalne lata i dużą wilgotność. Dorasta na wysokość 90-120 cm, a jego długie eliptyczne liście wystają nad prosto-wzniesioną łodygę. Natomiast, okres kwitnienia kurkumy przypada na lipiec-sierpień. Pojawiają się wtedy dosyć długie żółte kwiaty o rurkowatym kielichu. Aby do tego doszło w warunkach domowych, należy zapewnić roślinie odpowiednią wilgotność i zapewnić dobrze przepuszczalną glebę próchniczą o lekko kwaśnym odczynie.
Surowcem jest kłącze kurkumy.
SKŁADNIKI AKTYWNE
Kłącze kurkumy zawiera pochodne dwuferuloilometanu – kurkuminoidy (do 4%, w tym kurkumina, demetoksykurkumina, bisdemetoksykurkumina), kwas ferulowy, olejek eteryczny (2-5%, zawierający alfa tumeron, zingiberen, alfa kurkumen, beta seskwifellandren) i żywice.
DZIAŁANIE
Pobudzające, przeciw wzdęciom, regenerujące, hepatoprotekcyjne, antynowotworowe, uzdrawiające, przeciwbakteryjne, przeciwwirusowe, przeciwzapalne, obniżające poziom cholesterolu, żółciotwórcze.
WŁAŚCIWOŚCI LECZNICZE
Ostryż długi stosowany jest w celu przywrócenia flory bakteryjnej do poprawienia funkcji układu trawiennego, w chorobach wątroby, w chorobach układu oddechowego i układu krwionośnego oraz na niektóre dermatozy. Za większą część aktywności fizjologicznej kurkumy odpowiada pochodna kwasu ferulowego – kurkumina, która wpływa na ekspresję genów, czynniki wzrostu, receptory, enzymy, a także hamuje stres oksydacyjny i aktywność prozapalnych cytokinin. Kurkuma moduluje działanie układu odpornościowego, działa neuroprotekcyjnie, przyśpiesza gojenie ran, oczyszcza krew i rozpuszcza skrzepy, łagodząc ból w urazach i bolesnych miesiączkach, stosowana jest w zakażeniach bakteryjnych, grzybiczych i wirusowych. Ponadto, ostryż długi hamuje stany zapalne w zmianach zwyrodnieniowych stawów.
p,p-dwuhydroksydwucynamoilometan hamuje przepływ żółci co zmniejsza wartość leczniczą surowca po podaniu doustnym. W tym przypadku lepsze właściwości lecznicze ma kurkuma jawańska. Mimo wszystko, ostryż długi jest cenną rośliną w terapii antynowotworowej – zapobiega powstawaniu przerzutów, hamuje angiogenezę czyli również rozrost guza, zwiększa jego wrażliwość na działanie części chemioterapeutyków. Kiedyś stosowano ją jako naturalny konserwant.
Stosowany zewnętrznie, w połączeniu z miodem, w zwichnięciach i stłuczeniach lub w postaci naparu, również do pielęgnacji cery.
PRZECIWWSKAZANIA
Niektóre osoby mogą być wrażliwe na kurkumę co objawia się wysypką i działaniem fotouczulającym na skórę.
STOSOWANIE
W formie wyciągów wodnych, etanolowych, odwarów (gotowanie nie zmniejsza własności leczniczych surowca), okładów, lewatyw oraz dożylnie. Dodatek piperyny zwiększa aktywność kurkuminy (wydłuża jej czas działania i zwiększa stężenie we krwi). Ze względu na słabą rozpuszczalność kurkuminy w wodzie dobrze jest ją łączyć z tłuszczami, lecytyną lub etanolem. Korzystne jest także łączenie jej z czosnkiem i goździkami co zwiększa nie tylko jej aktywność, ale walory smakowe. W terapii antynowotoworowej stosuje się 2-12 gram kurkuminy na dzień.
Napój marchwiowy z kurkumą – jedną szklankę świeżego soku z marchwi należy wymieszać z 1 łyżeczką świeżo startego kłącza kurkumy, 1 łyżką oleju lnianego lub z kiełkami pszenicy i szczyptą pieprzu. Przygotowany w ten sposób napój pijemy najlepiej zaraz po przygotowaniu 3 razy dziennie i chronimy go przed światłem.
Tynktura – jedną część sproszkowanej kurkumy zalewamy 5 częściami 70% etanolu i odstawiamy na 10 dni w ciemne miejsce. Następnie po 10 dniach tinkturę należy odcedzić i przelać do ciemnych butelek, chroniąc ją przed światłem. Stosujemy 1 łyżeczkę 3 razy dziennie w rozcieńczeniu z niewielką ilością wody lub soku.
LITERATURA
I. Lidia Wincek: Roślinne terapie antynowotworowe w praktyce terapeutycznej. Vital, Białystok 2017. ISBN: 978-83-65404-64-0.
II. Penelope Ody, tłum. Małgorzata Garbarczyk: Uzdrawiająca moc ziół. MULTICO Oficyna Wydawnicza, Warszawa 2008. ISBN: 978-83-7073-644-6.
III. Aleksander (red.) Ożarowski: Ziołolecznictwo. Poradnik dla lekarzy. Państwowy Zakład wydawnictw Lekarskich. Warszawa 1983. ISBN: 83-200-0640-6.
IV. https://www.plantdelights.com/blogs/articles/curcuma-longa-turmeric-plant-zedoaria-ginger
V. Źródło ryciny: John Hill – Own work, CC BY-SA 4.0, https://commons.wikimedia.org/w/index.php?curid=34694646