Męczennica cielista (Passiflora incarnata)
Męczennica cielista (Passiflora incarnata) – roślina należąca do rodziny męczennicowatych (Passifloraceae), występująca w Ameryce Północnej, a jako roślina uprawna w Europie, w tym w Polsce (w szklarniach). Jest to roślina wytwarzająca w kątach liści pnącza czepne, a jej pędy mogą osiągać do 10 metrów długości. Blaszka liściowa może być 3- lub 5-klapowa, natomiast jeśli chodzi o typ ulistnienia to jest on naprzemianległy. W stanie naturalnym może kwitnąć przez dosyć długi czas (od połowy wiosny do jesieni), ale przeważnie jest to okres letni. Natomiast jej charakterystyczne kwiaty mają rozmiar od 6 do 8 cm i zazwyczaj przybierają niebiesko-purpurową barwę z przejaśnieniami. Kształt wnętrza kwiatu w religii Chrześcijańskiej ma znaczenie symboliczne, gdyż przypomina koronę cierniową Chrystusa.
Surowcem zielarskim jest ziele męczennicy (Herba Passiflorae). Stosuje się również owoc męczennicy cielistej.
SKŁADNIKI AKTYWNE
Surowiec zawiera alkaloidy indolowe typu harmanu (do 0,09% – passiflorina/harman, harmina, harmol), flawonoidy (kwercetyna, apigenina, witeksyna), glikozyd cyjanogenny, benzochinony (maltol), leukoantocyjanozyd, fitosterol i sole mineralne.
DZIAŁANIE
Męczennica cielista wykazuje działanie uspokajające na ośrodkowy układ nerwowy, przeciwlękowe, przeciwbólowe i przeciwskurczowe. Ponadto wzmacnia organizm, obniża ciśnienie krwi i działa rozkurczowo na naczynia krwionośne.
WŁAŚCIWOŚCI LECZNICZE
Męczennica cielista jest łagodnym, ale skutecznym środkiem uspokajającym. Wyciągi z męczennicy powodują zmniejszenie wrażliwości ośrodków podkorowych, a wg. niektórych badań mogą stanowić odtrutkę na pobudzające działanie amfetaminy. Surowiec łagodzi stany lękowe (np. stany histerii u dzieci), bóle głowy na tle nerwowym, dolegliwości okresu przekwitania i objawy choroby Perkinsona (u osób starszych). Niegdyś stosowano ją także w leczeniu epilepsji, również u dzieci z tzw. ADHD, gdyż w łagodny sposób leczy zbyt dużą aktywność. Ponadto stosowana jest przy zawrotach głowy w chorobie Meniere’a (choroba ucha wewnętrznego). Wykazuje także działanie przeciwbólowe, przeciwskurczowe i obniża ciśnienie krwi przez co stosowana jest w stanach skurczowych jelit i naczyń wieńcowych. Ponadto może być stosowana do zmniejszania napadów kaszlu w chorobach dolnego układu oddechowego (np. suche zapalenie oskrzeli).
PRZECIWWSKAZANIA
Ze względu na efekt nasenny męczennicy nie zaleca się kobietom w ciąży, a zbyt duże dawki mogą powodować ból głowy i zaburzenia widzenia. Nie należy jej również łączyć jednocześnie z korzeniem waleriany i benzodiazepinami (np. lorazepam). Istnieją również przesłanki o jej wpływie na wydłużenie odstępu QT na schemacie zapisu EKG cyklu pracy serca.
STOSOWANIE
Najlepsze efekty zauważa się po stosowaniu wyciągów alkoholowych z ziela męczennicy (nalewki). Jednakże najczęściej stosuje się ją w postaci naparu, który sporządza się z 2 gramów surowca na szklankę wody. Nie należy jednak przekraczać dawki 8 g na dzień.
Stosowana jest również w mieszankach z innymi ziołami, zwłaszcza z zielem lawendy, liściem melisy i mięty.
LITERATURA
I. Penelope Ody, tłum. Małgorzata Garbarczyk: Uzdrawiająca moc ziół. MULTICO Oficyna Wydawnicza, Warszawa 2008. ISBN: 978-83-7073-644-6
II. Aleksander (red.) Ożarowski: Ziołolecznictwo. Poradnik dla lekarzy. Państwowy Zakład wydawnictw Lekarskich. Warszawa 1983. ISBN: 83-200-0640-6
III. Diana M. Taibi Carol A.Landis: Valerian and Other CAM Botanicals in Treatment of Sleep Disturbances – Chapter 4 – Valerian and Other CAM Botanicals in Treatment of Sleep Disturbances. Complementary and Alternative Therapies and the Aging Population 2009, Pages 57-81. LINK
IV. Elsas SM, Rossi DJ, Raber J, et al. Passiflora incarnata L. (Passionflower) extracts elicit GABA currents in hippocampal neurons in vitro, and show anxiogenic and anticonvulsant effects in vivo, varying with extraction method. Phytomedicine. 2010;17(12):940-949. doi: 10.1016/j.phymed.2010.03.002
V. https://www.rhs.org.uk/plants/passion-flower/growing-guide
VI. Źródło ryciny: John Flannery from Richmond County, North Carolina, USA – Passion Flower, CC BY-SA 2.0, https://commons.wikimedia.org/w/index.php?curid=49219458