Lukrecja gładka (Glycyrrhiza glabra)
Lukrecja gładka (Glycyrrhiza glabra) – wieloletnia roślina z rodziny Motylkowatych, inaczej Bobowatych (Papillionaceae syn. Leguminosae), która pochodzi z południowo-zachodniej Azji i z krajów leżących nad Morzem Śródziemnym. Łodyga lukrecji osiąga nawet 2 m wysokości. Wygląd liści jest podobny do liści pseudoakacji (skórzaste i lśniące). Jasnoliliowe kwiaty, zebrane w grona, można spotkać w czerwcu i lipcu. Natomiast owoc ma postać strąka.
Ze względu na słodki smak, lukrecja gładka czasem jest podawana jako substytut cukru.
Surowcem zielarskim jest korzeń lukrecji z rozłogami (Radix Liquiritiae).
SKŁADNIKI AKTYWNE
Korzeń lukrecji zawiera saponiny (glicyryzyna – sól potasowo-wapniowa kwasu glicyryzynowego), triterpeny (kwas glicyretynowy, kwas echinatowy, kwas glabrykowy), związki kumarynowe (umbeliferon), sacharydy, fitosterole (β-sytosterol) i aminokwasy (asparagina) oraz betaina i cholina.
DZIAŁANIE
Korzeń lukrecji wykazuje przede wszystkim działanie przeciwbakteryjne, przeciwgorączkowe, przeciwzapalne, przeciwwrzodowe i rozkurczowe. Ponadto pobudza miesiączkowanie, działa antyalergicznie, przeciwkaszlowo, wykrztuśnie i obniża ciśnienie krwi
WŁAŚCIWOŚCI LECZNICZE
Korzeń lukrecji ma zastosowanie w chorobach układu oddechowego, w chorobach układu pokarmowego, przy wrzodach żołądka i dwunastnicy oraz przy zaparciach. Warto zwrócić uwagę, że działanie przeciwwrzodowe jest uzależnione od działania hormonów kory nadnerczy, gdyż w niedoczynności kory nadnerczy nie obserwuje się działania leczniczego trójterpenów lukrecji. Ponadto, lukrecja gładka wykazuje działanie przeciwzapalne na błony śluzowe układu pokarmowego i hamuje ich przekrwienie (deaktywuje histaminę i hamuje jej uwalnianie). Jednocześnie flawonoidy lukrecji hamują również zbyt dużą przepuszczalność ścian naczyń włosowatych (podobnie do witaminy P) i zmniejszają napięcie mięśni gładkich jelit i żołądka, a także oskrzeli i dróg żółciowych. Poprawia ona również przepływ żółci do dwunastnicy.
Ze względu na właściwości wykrztuśne, przeciwskurczowe i pobudzające ruch nabłonka rzęskowego korzeń lukrecji ma zastosowanie w leczeniu chorób górnych dróg oddechowych (nieżyt gardła, jamy ustnej i oskrzeli). Lukrecja zwiększa działanie ziół zawierających antrachinony, a zawarty w niej β-sytosterol działa lekko estrogennie (0,25% aktywności monobenzoesanu estradiolu). Ponadto, stosowana jest pomocniczo w leczeniu choroby Addisona (niedoczynność kory nadnerczy)
Zewnętrznie stosowana jest w leczeniu rumieni, liszajów, w stanach alergicznych i pęcherzycy.
Glicyryzyna oraz sole kwasu glicyretynowego są składnikami preparatów działających neutralizująco, ściągająco i przeciwzapalnie w żołądku i dwunastnicy oraz przeciwzapalnych maści i czopków.
PRZECIWWSKAZANIA
Większe dawki lub dłuższa terapia surowcem może doprowadzić do obrzęków z powodu zatrzymania wody i jonów sodu w organizmie. Dochodzić może wtedy ponadto do zawrotów głowy i hipokalemii (obniżenie poziomu potasu we krwi).
STOSOWANIE
Korzeń lukrecji gładkiej stosuje się w formie wyciągów, tabletek i proszków.
- Odwar – 1/3 łyżki korzeni na szklankę wody należy gotować przez 5-7 minut. Odwar pijemy po 1-2 łyżki 2-3 razy dziennie w nieżycie górnych dróg oddechowych i zapaleniu gardła (do płukania jamy ustnej z dodatkiem ½ łyżeczki azulanu).
LITERATURA
I. Władysław Walewski: Towaroznawstwo zielarskie. Państwowy Zakład Wydawnictw Lekarskich. Warszawa 1985. ISBN: 83-200-0968-5.
II. Penelope Ody, tłum. Małgorzata Garbarczyk: Uzdrawiająca moc ziół. MULTICO Oficyna Wydawnicza, Warszawa 2008. ISBN: 978-83-7073-644-6
III. Aleksander (red.) Ożarowski: Ziołolecznictwo. Poradnik dla lekarzy. Państwowy Zakład wydawnictw Lekarskich. Warszawa 1983. ISBN: 83-200-0640-6.
IV. Źródło ryciny: Юрий Данилевский – Own work, CC BY-SA 4.0, https://commons.wikimedia.org/w/index.php?curid=69656023