Lebiodka majeranek (Origanum majorana)
Lebiodka majeranek, majeranek ogrodowy (Origanum majorana L., syn. Majorana hortensis) to roczna lub dwuletnia roślina z rodziny Wargowych (Lamiaceae), przy czym jako roślina dwuletnia rośnie tylko w krajach macierzystych, którymi są kraje śródziemnomorskie, kraje Afryki Północno-Zachodniej, a także tereny Półwyspu Arabskiego po Indie. Natomiast, w Polsce występuje jako roślina uprawna. Lebiodka majeranek osiąg do 50 cm wysokości. Cztero-kanciasta łodyga majeranku jest dosyć silnie rozgałęziona. Ponadto, wytwarza z wierzchu są omszone, drobne krótko-ogonkowe szarozielone liście o eliptycznym kształcie. Natomiast w okresie kwitnienia tj. od czerwca do września, można spotkać białe lub lekko różowe niewielkie kwiaty.
Surowcem zielarskim jest ziele majeranku (Herba Majoranae) – szczytowe części ulistnionych pędów, które zbiera się przed kwitnieniem (przy sprzyjających warunkach zbiera się pędy nawet 3 razy do roku).
SKŁADNIKI AKTYWNE
Lebiodka majeranek zawiera 2,5% olejku eterycznego (terpeny: α-terpineol, terpinen i terpinenol oraz pochodne sabinenu, cytral, eugenol i linalol). Ponadto zawiera 10% garbników, gorycze, flawonoidy (glikozydy apigeniny, luteoliny i diosmetyny), kwasy organiczne, sole mineralne i śluzy.
DZIAŁANIE
Lebiodka majeranek wykazuje działanie poprawiające trawienie, wiatropędne, przeciwzapalne, rozkurczowe na układ pokarmowy, a także antybakteryjne i żółciopędne.
WŁAŚCIWOŚCI LECZNICZE
Ziele majeranku stosowane jest przy zaburzeniach trawienia (lekko pobudza wydzielanie soku żołądkowego) na wzdęcia, przy kolce jelitowej, biegunkach, a także w innych chorobach przewodu pokarmowego. Ponadto, poprawia apetyt, znosi skurcze jelit i żołądka, poprawia perystaltykę jelit. Wykazuje działanie przeciwskurczowe na mięśnie gładkie jelit i przeciwzapalne na błony śluzowe układu pokarmowego, hamuje nadmierną fermentację, a także działa wiatropędnie. Ponadto, ze względu na działanie bakteriobójcze zaleca się jego stosowanie podczas przeziębień i w nieżycie górnych dróg oddechowych (zatkany nos – czasem stosuje się maść majerankową), gdyż rozrzedza zalegającą w nich wydzielinę.
Stosowane zewnętrznie w postaci kąpieli w leczeniu trudno gojących się ran, również u dzieci (hamuje stan zapalny skóry), a bezpośrednio na skórę w postaci okładów, olejków i maści, gdyż działa antyseptycznie, przeciwzapalnie, przeciwbólowo i lekko ściągająco oraz zmniejsza obrzęk błony śluzowej nosa (w formie maści).
Wyciąg jest składnikiem maści stosowanej przy niedrożności przewodów nosowych i mieszanki wiatropędnej dla dzieci (razem z koszyczkiem rumianku, liściem babki lancetowatej, korzeniem lubczyka ogrodowego, owocem anyżu, liściem mięty pieprzowej, zielem hyzopu i zielem lebiodki pospolitej)
PRZECIWWSKAZANIA
Większe ilości majeranku mogą działać oszałamiająco.
STOSOWANIE
W postaci naparu, kąpieli i maści
Napar – pół łyżeczki ziela majeranku zalewamy wrzątkiem do połowy szklanki, a następnie pozostawiamy na 10 minut pod przykryciem (do czasu zaparzenia). Napar pijemy 2-3 razy dziennie przy przeziębieniu, zaflegmionych płucach, w kolce jelitowej i w niestrawności.
Mieszanka na nadkwasotę – 10 g ziela majeranku. krwawnika, tysiącznika, kłączy tataraku, kopru włoskiego i 40 g ziela szanty zwyczajnej należy zmieszać ze sobą, a następnie sporządzić napar z 1 łyżki mieszanki. Napar pijemy przy nadkwasocie.
Maść majerankowa – pozbawiony łodyg majeranek ucieramy ze smalcem (1:1), a na następny dzień topimy całość na małym ogniu i przecedzamy przez płótno (najlepiej kilka warstw). Następnie możemy dodać na ciepło olejku majerankowego, jałowcowego lub sosnowego (1 kroplę na 10g maści). Zamiast smalcu można użyć wazeliny kosmetycznej. Maść stosujemy na waciku do nosa, przy nieżycie nosa i zatok oraz do smarowania miejsc spuchniętych i stłuczonych.
LITERATURA
I. František Starý, Vaclav Jirasek, tłum. Aleksander Ostrowski: Rośliny lecznicze. Państwowe Wydawnictwo Rolnicze i Leśne. Warszawa 1982. ISBN: 83-09-00466-4.
II. Władysław Walewski: Towaroznawstwo zielarskie. Państwowy Zakład Wydawnictw Lekarskich. Warszawa 1985. ISBN: 83-200-0968-5.
III. Rudi Beiser, tłum. Wojciech Zahaczewski: Ziołowe szczęście. Wyd. Bellona. Warszawa 2015. ISBN 978-83-11-14422-4.
IV. Aleksander (red.) Ożarowski: Ziołolecznictwo. Poradnik dla lekarzy. Państwowy Zakład wydawnictw Lekarskich. Warszawa 1983. ISBN: 83-200-0640-6.
V. Rudi Beiser, tłum. Wojciech Zahaczewski: Ziołowe szczęście. Wyd. Bellona. Warszawa 2015. ISBN 978-83-11-14422-4.
VI. Jadwiga Górnicka: Apteka Natury. Warszawa, AWM. ISBN: 83-85904-71-9.
VII. Źródło ryciny: Forest & Kim Starr, CC BY 3.0, https://commons.wikimedia.org/w/index.php?curid=6186581