Krwawnik pospolity (Achillea millefolium)
Krwawnik pospolity (Achillea millefolium) to bylina należąca do rodziny Astrowatych (Asteraceae), występująca w Azji Zachodniej, Ameryce Północnej i Europie, w strefie klimatu umiarkowanego. W Polsce można ją spotkać na suchych łąkach, pastwiskach, skałach, w jasnych lasach, zrębach, a także na przydrożach, polach, rumowiskach, na miedzach, rośnie od nizin po piętro alpejskie, przeważnie na glebach zasobnych w azot. Krwawnik pospolity osiąga 10-80 cm wysokości, a jego łodyga jest słabo rozgałęziona, liście górne siedzące, a dolne są krótkoogonkowe. Natomiast, od czerwca do września można spotkać koszyczki kwiatowe zebrane w baldachogrona, w których występują białe lub różowe kwiaty języczkowate (4-5) i żółte kwiaty rurkowate. Nazwa rośliny pochodzi od bohatera greckiego – Achillesa, który miał znać jej właściwości lecznicze.
Surowcem mogą być ziele – Herba Millefolii (razem z kwiatami, najbardziej górne części pędów) lub same kwiaty (Flos Millefolii) czy też olejek eteryczny.
SKŁADNIKI AKTYWNE
W skład ziela krwawnika wchodzi ok. 0,5% olejku eterycznego (zawiera α- i β-pinen, cineol, borneol, tujon, seskwiterpeny, chamazulen, azulen) oraz flawonoidy (glikozydy apigeniny i luteoliny), gorycze (achileina) i garbniki. Ponadto, krwawnik pospolity zawiera cholinę, kwas askorbinowy, furanokumaryna, sole mineralne (zawiera dużą ilość soli magnezu oraz mangan, azot, potas i fosfor).
Kwiaty maja podobny skład chemiczny olejku eterycznego co całe ziele i zawierają 0,3% choliny i flawonoidy.
DZIAŁANIE
a) Ziele krwawnika (liście i kwiaty)
Ściągające, napotne, rozszerzające naczynia obwodowe, poprawiające krążenie, pobudzające trawienie, rozkurczowe, wspomagające cykl miesiączkowy, przeciwgorączkowe, przeciwzapalne, przeciwkrwotoczne.
Same kwiaty wykazują działanie przeciwzapalne, przeciwskurczowe i bakteriostatyczne.
b) Olejek krwawnikowy
Przeciwzapalne, przeciwalergiczne, przeciwskurczowe.
WŁAŚCIWOŚCI LECZNICZE
Od dawna znana i ceniona ze względu na swoje właściwości przeciwgorączkowe, stosowana w przeziębieniach i nieżycie nosa. Krwawnik pospolity stosowany jest również w innych chorobach układu oddechowego. Ponadto, w problemach z układem moczowym (zapalenie pęcherza, w schorzeniach nerek) ze względu na właściwości moczopędne (usuwa nadmiar płynów i obniża ciśnienie dzięki zawartości flawonoidów). Łagodzi także skurcze i stany zapalne toczące się w układzie pokarmowym (np. w nawykowych zaparciach – zwłaszcza olejek), reguluje poziom żółci. Ponadto, pobudza wydzielanie soków żołądkowych przez co poprawia trawienie i przyswajanie pokarmów (na wzdęcia, nudności, odbijanie). Wspomaga również przemianę materii, poprawia pracę wątroby i przepływ żółci do dwunastnicy. Hamuje krwawienia wewnętrzne z uszkodzonych naczyń włosowatych (m. in. przy krwiomoczu, krwotokach płucnych i hemoroidach), a zawarte w surowcu garbniki i olejek eteryczny wykazują działanie bakteriostatyczne w obrębie układu pokarmowego oraz po podaniu na skórę. Stosowany jest u kobiet cierpiących na obfite miesiączki, gdzie reguluje ich częstotliwość (sprzyja menstruacji).
Kwiat krwawnika hamuje rozwój bakterii, zmniejsza przepuszczalność ścian naczyń włosowatych w układzie pokarmowym. Ponadto, hamuje uwalnianie histaminy co ma szczególne znaczenie w zmniejszaniu odczynu alergicznego. Natomiast kwiat działa słabiej przeciwkrwotocznie niż liść.
Zewnętrznie używa się odwaru z krwawnika (w formie okładów) w leczeniu stanów zapalanych skóry. Wyciąg z kwiatów służy jako płukanka przy stanach zapalnych jamy ustnej (szczególnie przy zapaleniu dziąseł), w stanach zapalnych zatok (przy użyciu tryskawki). Ponadto, w upławach, żylakach nóg, na owrzodzenia goleni, w żylakach odbytu, w pęknięciu sutka, na otarcia, odmrożenia, trądziku i wyprysku.
Ziele krwawnika wchodzi w skład mieszanki Cholagoga II, Degrosan, Digestosan, Nervosan, Sklerosan i preparatu Nervogran. Kwiaty wchodzą w skład mieszanki Pulmosan i Rektosan oraz preparatu Normogran.
PRZECIWWSKAZANIA
Kobiety w ciąży powinny unikać stosowania preparatów krwawnika pospolitego ze względu na właściwości wzmacniające czynność macicy. Nie zaleca się również kontaktu ze świeżą rośliną gdyż może spowodować zapalenie skóry oraz działanie fotouczulające. Niektóre osoby mogą być uczulone na krwawnik.
STOSOWANIE
Napar z ziela krwawnika (Infusum Herba Milefolii) – przygotowuje się go z 1 łyżki ziela w szklance gorącej wody. Należy pić 2-3 razy dziennie po 1/3-1/2 szklanki lub zewnętrznie do okładów, irygacji, kompresów w chorobach skórnych.
Napar z kwiatów – 1 łyżkę kwiatów krwawnika należy zalać 1,5 szklanki wrzącej wody i zaparzać pod przykryciem przez 15 minut, a następnie należy przecedzić. Napar pijemy porcjami 3 razy dziennie, w stanach zapalnych układu pokarmowego, do płukania jamy ustnej (w stanach zapalnych), a także do przemywania oczu.
Tinktura – stosuje się 20-30 kropli, trzy razy dziennie, w celu wywołania miesiączki.
LITERATURA
I. František Starý, Vaclav Jirasek, tłum. Aleksander Ostrowski: Rośliny lecznicze. Państwowe Wydawnictwo Rolnicze i Leśne. Warszawa 1982. ISBN: 83-09-00466-4.
II. Władysław Walewski: Towaroznawstwo zielarskie. Państwowy Zakład Wydawnictw Lekarskich. Warszawa 1985. ISBN: 83-200-0968-5.
III. Penelope Ody, tłum. Małgorzata Garbarczyk: Uzdrawiająca moc ziół. MULTICO Oficyna Wydawnicza, Warszawa 2008. ISBN: 978-83-7073-644-6.
IV. Aleksander (red.) Ożarowski: Ziołolecznictwo. Poradnik dla lekarzy. Państwowy Zakład wydawnictw Lekarskich. Warszawa 1983. ISBN: 83-200-0640-6.
V. Dietmar Aichele, Marianne Golte-Bechtle, tłum. Helena Terpińska-Ostrowska: Jaki to kwiat?. Państwowe Wydawnictwo Rolnicze i Leśne. Warszawa 1984. ISBN 83-09-00687-X.
VI. Jadwiga Górnicka: Apteka Natury. Warszawa, AWM. ISBN: 83-85904-71-9.
VII. Źródło ryciny: Qwert1234 – Own work, CC BY-SA 4.0, https://commons.wikimedia.org/w/index.php?curid=92453139