Jemioła pospolita (Viscum album)
Jemioła pospolita (Viscum album) – jest to niewielki krzew z rodziny Gązewnikowatych (Loranthaceae), będący półpasożytem drzew liściastych (topole, wierzby, jabłonie, grusze) oraz sosny i jodły, występuje w południowej i środkowej Europie, w środkowej i południowej Anglii, w Iranie, Tybecie, Himalajach, w Chinach i Japonii, od nizin po pogórze. Jest rośliną dwupienną barwy żółtozielonej. Liście są skórzaste, nieopadające, rosnące naprzeciwlegle. Kwiaty są niepozorne, a owoce białe kuliste.
Surowcem zielarskim są ulistnione wierzchołki gałązek (Herba Visci), które zbiera się na jesień.
SKŁADNIKI AKTYWNE
Jemioła pospolita zawiera alkaloid wiskotoksynę (0,05-0,1%), aminy (cholinę, acetylocholinę i histaminę), flawonoidy (kwercetyna), triterpeny (kwas oleanolowy), lignany, kwasy organiczne (kwas kawowy) i glikoproteiny, w tym lektyny (ML1, ML2, ML3, VisalbaCBA), a także polisacharydy. Zawiera również pewne ilości witamin (witamina C) i minerałów (sód, wapń). Ponadto, skład chemiczny jest wysoce zależny od żywiciela, na którym jemioła rośnie oraz od pory roku, w której dokonuje się zbioru. Wykazano również, że najwięcej aktywnych związków jest w jemiołach rosnących na dębie, topoli i brzozie.
DZIAŁANIE
Jemioła pospolita wykazuje działanie obniżające ciśnienie krwi, uspokajające, nasercowe, moczopędne, immunostymulujące, antynowotworowe (bezpośrednie wstrzyknięcie) i antymutagenne.
WŁAŚCIWOŚCI LECZNICZE
Ziele jemioły stosowane jest u osób z problemami sercowymi, nadciśnieniem i nerwicowych bólach serca. Wykazuje ona działanie wzmacniające na mięsień sercowy, zwiększa ilość bodźców hamujących docierających do serca i przez to czynność serca ulega unormowaniu, a zmniejszeniu ulega ciśnienie krwi (słabnie napięcie wywierane na ściany naczyń krwionośnych). Reguluje przemianę materii, poprawia pracę trzustki i wątroby, hamuje ból brzucha (kolka jelitowa) i wykazuje działanie ogólnie wzmacniające. Macerat stosowany jest na zaparcia, przy zwapnieniu żył, na choroby nerek i pęcherza moczowego, w leczeniu krwotoków płucnych, na krwawienia miesięczne, a profilaktycznie w zapobieganiu wylewom krwi do mózgu. Dodatek ziela skrzypu zwiększa działanie lecznicze jemioły pospolitej.
Używana jest także w leczeniu i zapobieganiu powstawania nowych nowotworów, ale działania nekrotycznego i cytotoksycznego nie posiadają wodne wyciągi z jemioły (przygotowane z nierozdrobnionych części), gdyż wiskotoksyna i glikoproteiny nie rozpuszczają się w wodzie i nie ulegają resorpcji z treści pokarmowej. W takich przypadkach stosuje się świeży sok z jemioły wstrzykiwany bezpośrednio do komórek zmienionych nowotworowo. Czasem stosuje się również kapsułki odporne na działanie kwasu żołądkowego.
Natomiast, za działanie antynowotworowe odpowiedzialne są lektyny którą powodują wzrost aktywności komórek żernych i wzmagają produkcję cytokin odpowiedzialnych za niszczenie nowotworów (TNF-α – czynnik martwicy nowotworu i IL-6 – pobudza aktywność limfocytów B i L oraz reguluje wytwarzanie TNF-α), wiskotoksyny (powodują wzrost fagocytozy i działają toksycznie na komórki nowotworowe bezpośrednio), a oba rodzaje związków białkopodobnych hamuja angiogenezę w obrębie nowotworu i stymulują aktywność limfocytów NK (naturalni zabójcy), Interleukin 1 i 6 oraz makrofagów. Ponadto ekstrakty wytwarzane z jemioły mają zdolność do uśmierzania bólu i w pewnym stopniu zapobiegają powstawaniu stanów depresyjnych (poprzez zwiększenie wydzielania β endorfin).
Ziele jemioły wchodzi w skład preparatów: Sklerosan i Cardiosan, preparatów do iniekcji – Iscador, Helixor (A, M i P).
PRZECIWWSKAZANIA
Nie należy jej stosować u kobiet w ciąży i osób ze zbyt niskim ciśnieniem krwi. Owoce stosujemy tylko zewnętrznie.
STOSOWANIE
W formie odwaru, naparu, intraktu i soku ze świeżego ziela, a w terapii antynowotworowej w formie iniekcji do guza, maści i kąpieli leczniczych. Preparaty alkoholowe i sporządzane na gorąco nie wykazują efektu cytotoksycznego.
Intrakt – stosowany jest w rozcieńczeniu 20-30 kropli w kieliszku wody, 2-3 razy dziennie między posiłkami.
Macerat jemiołowy – 150 ml drobno rozdrobnionego ziela należy zalać 250ml roztworu soli fizjologicznej (0,9% NaCl – ok. 22g soli kuchennej na 225ml wody) i całość pozostawić na noc pod przykryciem. Następnie całość należy przecedzić. Macerat używany jest w postaci okładów.
Maść z jagód jemioły – jedną część zmiksowanych jagód należy wymieszać z 1 częścią oleju kokosowego lub stałego oleju roślinnego. Maść przygotowujemy w niewielkich ilościach i trzymamy ją w lodówce w szczelnie zamkniętym pojemniku.
Mieszanka na schorzenia macicy lub jajników – 20 g ziela jemioły i tyle samo ziela skrzypu oraz 10 g ziela krwawnika należy zmieszać ze sobą. Następnie należy sporządzić napar z jednej łyżki tej mieszanki na szklankę wody. Po zaparzeniu i ewentualnym przecedzeniu naparu, można go pić na bolesne i obfite krwawienia w czasie miesiączki (zwłaszcza trwające dłuższy czas). Powyższy napar stosuje się pijąc 2-3 łyżki co 15 minut, natomiast na dzień spożywając 1,5 do 2 litrów.
Nalewka jemiołowa – do 2 litrowej karafki należy dodać 40 g ziela jemioły oraz po 5 gramów liści ruty i melisy. Następnie, całość należy zalać 1 litrem czerwonego wytrawnego wina oraz dodać 50 gram spirytusu. Całość należy pozostawić na okres minimum 2 tygodni, od czasu do czasu mieszając. Następnie, tak powstałą nalewkę należy przecedzić przez sitko (lub przefiltrować przez bibułę filtracyjną). Całość można pić 3 razy dziennie dozując po 30 kropli do kieliszka wody (ewentualnie na łyżkę z wodą). Mieszankę tą można stosować w obfitych krwawieniach miesięcznych, podobnie jak powyższą, przy czym wskazana jest również w leczeniu miażdżycy i nadciśnienia tętniczego.
Neocardina
Mieszanka stosowana w celu obniżenia ciśnienia krwi i w zaburzeniach czynności mięśnia sercowego związanych w czasie nerwic. Żeby ją sporządzić należy zmieszać ze sobą nalewki z dzikiej róży, głogu, jemioły i konwalii (w różnej ilości).
LITERATURA
I. František Starý, Vaclav Jirasek, tłum. Aleksander Ostrowski: Rośliny lecznicze. Państwowe Wydawnictwo Rolnicze i Leśne. Warszawa 1982. ISBN: 83-09-00466-4
II. Lidia Wincek: Roślinne terapie antynowotworowe w praktyce terapeutycznej. Vital, Białystok 2017. ISBN: 978-83-65404-64-0
III. Aleksander (red.) Ożarowski: Ziołolecznictwo. Poradnik dla lekarzy. Państwowy Zakład wydawnictw Lekarskich. Warszawa 1983. ISBN: 83-200-0640-6
IV. Dietmar Aichele, Marianne Golte-Bechtle, tłum. Helena Terpińska-Ostrowska: Jaki to kwiat?. Państwowe Wydawnictwo Rolnicze i Leśne. Warszawa 1984. ISBN 83-09-00687-X
V. Jadwiga Górnicka: Apteka Natury. Warszawa, AWM. ISBN: 83-85904-71-9
VI. Edyta Überhuber, Jan Schulz: Leki z Bożej apteki, Chrześcijański Instytut Wydawniczy „Znaki Czasu” , Warszawa 2007. ISBN: 978-83-7295-093-2
VII. Jan Rogala: Nalewki zdrowotne, czyli 102 przepisy na alkohol, który wspomaga organizm. BAOBAB, Warszawa 2003. ISBN: 83-89642-00-X.
VIII. Źródło fotografii: David Monniaux – Own work, CC BY-SA 3.0, https://commons.wikimedia.org/w/index.php?curid=2202630