Głóg jednoszyjkowy (Crataegus monogyna)
Głóg jednoszyjkowy (Crataegus monogyna) – to drzewokrzew z rodziny Różowatych (Rosaceae), występujący w Europie (głóg jednoszyjkowy pochodzi z Europy Środkowej) od Pirenejów po Morze Czarne, Ameryce Północnej i w Azji. Spotkać go można na krzaczastych zboczach, w widnych lasach, zaroślach, zrębach, na miedzach i parkach jako drzewo ozdobne, z preferencją gleb wapiennych lub kamienistych, od nizin po pogórze. Natomiast, liście głogu posiadają charakterystyczne wcięcia, są trój-, pięcio- lub siedmioklapowe z ogonkami, a ich brzegi zazwyczaj są gładkie. Ponadto, pięciokrotne białawe kwiaty pojawiają się w maju lub czerwcu, a ich zapach nie każdej osobie może wydawać się przyjemny. Owoce są czerwone i pojawiają się we wrześniu lub październiku, a ich miąższ ma mączystą konsystencję. Ponadto, głóg jednoszyjkowy różni się od głogu dwuszyjkowego posiadaniem jednej szyjki słupka oraz omszonej szypułki i głęboko ząbkowanych liści.
Surowcem zielarskim jest kwiat (Flos Crataegi) i owoc głogu (Fructus Crataegi). Poza tym, głóg dwuszyjkowy dostarcza równocennych surowców.
SKŁADNIKI AKTYWNE
Kwiaty głogu zawierają takie flawonoidy jak: witeksyna, izowiteksyna, orientyna i apigenina oraz ich glikozydowe pochodne. Ponadto występują leukoantocyjanozydy, katechina, epikatechina i ich pochodne, triterpeny (kwas ursolowy i krategolowy), aminy i ich pochodne (cholina, acetylocholina), związki purynowe (adenina, guanina, kwas moczowy), nukleozydy (adenozyna, guanozyna), kwasy fenolowe (kwas kawowy, chlorogenowy), kumaryny (eskulina), fitosterole (β-sytosterol)
Owoce głogu zawierają flawony, leukocyjanoanidyny (m. in. biozyd) kwasy triterpenowe, związki purynowe, saponiny, garbniki, acetylocholinę i olejek eteryczny oraz podobne związki jak w kwiatach, ale w mniejszych ilościach.
DZIAŁANIE
Regulujące ciśnienie krwi, rozszerzające obwodowe naczynia krwionośne, rozszerzające na naczynia wieńcowe, wzmacniające pracę serca, obniżające poziom cholesterolu we krwi, uspokajające, przeciwskurczowe, moczopędne, przeciwbakteryjne.
WŁAŚCIWOŚCI LECZNICZE
Głóg dwuszyjkowy i jednoszyjkowy stosowane są w preparatach nasercowych – wzmacniających czynności serca i przepływ krwi w naczyniach wieńcowych, przy nierównomiernej pracy serca oraz przy bezsenności, wysokim ciśnieniu krwi, w chorobie wieńcowej serca, miażdżycy tętnic (obniżają poziom cholesterolu i lipidów we krwi) i w okresie dojrzewania. Zawarte w nim flawonoidy wykazują działanie inotropowe dodatnie (zwiększają siłę skurczu) i chronotropowe ujemne (zmniejszają częstotliwość skurczu), przy czym mechanizm działania jest inny niż u miłka wiosennego i konwalii majowej, ale wszystkie tego typu związki nasercowe wykazują łącznie synergizm działania. Powoduje ustąpienie bólu i uczucia duszności oraz poprawę krążenia (również w mózgu). Ponadto, poprawia pracę mózgu i wzmacnia pamięć. Zarówno głóg jednoszyjkowy jak i dwuszyjkowy używany jest w bólu gardła, pomocniczo w osłabieniu związanym z infekcją. Ponadto, wykazuje działanie przeciwskurczowe na mięśnie gładkie jelit (np. w czasie biegunki), macicy i dróg moczowych.
Wskazaniem do stosowania głogu są zaburzenia czynności serca spowodowane zaburzeniami metabolicznymi, zespołem tarczycowo-sercowym i okresem przekwitania oraz niewydolność naczyń wieńcowych, niedomykalność zastawek serca, a także stwardnienie mózgowe, zaburzenia rytmu serca w nerwicach, uczuciu lęku, stanach zagrożenia i przy leczeniu zwapnienia żył oraz u osób po zawale serca.
Kwiatostan głogu jest składnikiem praparatów: Cardiosan i Sklerosan.
PRZECIWWSKAZANIA
Należy stosować ostrożnie w przypadku nadkwasoty w żołądku. Poza tym, nie stwierdzono działań ubocznych przy zalecanym stosowaniu.
STOSOWANIE
Głóg jednoszyjkowy stosowany jest wewnętrznie w formie odwaru, naparu, nalewek lub w preparatach łącznie z innymi ziołami. Najsilniejsze działanie mają preparaty zawierające oczyszczone wyciągi z kwiatostanu i owoców głogu, które są standaryzowane na zawartość flawonoidów.
LITERATURA
I. František Starý, Vaclav Jirasek, tłum. Aleksander Ostrowski: Rośliny lecznicze. Państwowe Wydawnictwo Rolnicze i Leśne. Warszawa 1982. ISBN: 83-09-00466-4
II. Władysław Walewski: Towaroznawstwo zielarskie. Państwowy Zakład Wydawnictw Lekarskich. Warszawa 1985. ISBN: 83-200-0968-5.
III. Penelope Ody, tłum. Małgorzata Garbarczyk: Uzdrawiająca moc ziół. MULTICO Oficyna Wydawnicza, Warszawa 2008. ISBN: 978-83-7073-644-6
IV. Aleksander (red.) Ożarowski: Ziołolecznictwo. Poradnik dla lekarzy. Państwowy Zakład wydawnictw Lekarskich. Warszawa 1983. ISBN: 83-200-0640-6
V. Dietmar Aichele, Marianne Golte-Bechtle, tłum. Helena Terpińska-Ostrowska: Jaki to kwiat?. Państwowe Wydawnictwo Rolnicze i Leśne. Warszawa 1984. ISBN 83-09-00687-X
VI. Źródło fotografii: Agnieszka Kwiecień, Nova – Own work, CC BY-SA 4.0, https://commons.wikimedia.org/w/index.php?curid=98657837