Głóg dwuszyjkowy (Crataegus laevigata)
Głóg dwuszyjkowy (Crataegus laevigata, synonim C. oxyacantha) – to krzew lub niskie drzewo należące do rodziny Różowatych (Rosaceae), występujące w Europie ( od Pirenejów po Morze Czarne, Ameryce Północnej i w Azji. Zarówno głóg dwuszyjkowy jak i jednoszyjkowy można spotkać na krzaczastych zboczach, w widnych lasach, zaroślach, zrębach, na miedzach i parkach jako drzewa ozdobne, z preferencją gleb wapiennych lub kamienistych, od nizin po pogórze. Liście głogu dwuszyjkowego są jajowate i w większej części całobrzegie, ale w górnej części posiadają płytkie trzyklapowe wcięcia. Głóg dwuszyjkowy posiada 2-3 szyjki słupka, nagie szypułki i klinowate liście o jajowatym zarysie, co odróżnia go od głogu jednoszyjkowego. Pięciodzielne białawe kwiaty pojawiają się w maju lub czerwcu. Czerwone owoce , pojawiają się we wrześniu lub październiku, podobnie jak w przypadku głogu jednoszyjkowego.
Surowcem zielarskim jest kwiat (Flos Crataegi) i owoc głogu (Fructus Crataegi), przy czym silniejsze właściwości lecznicze wykazuje kwiat. Oba gatunki można stosować zamiennie.
SKŁADNIKI AKTYWNE
Kwiaty głogu zawierają takie flawonoidy jak: witeksyna, izowiteksyna, orientyna i apigenina oraz ich glikozydowe pochodne. Ponadto występują leukoantocyjanozydy, katechina, epikatechina i ich pochodne, triterpeny (kwas ursolowy i krategolowy), aminy i ich pochodne (cholina, acetylocholina), związki purynowe (adenina, guanina, kwas moczowy), nukleozydy (adenozyna, guanozyna), kwasy fenolowe (kwas kawowy, chlorogenowy), kumaryny (eskulina), fitosterole (β-sytosterol)
Owoce głogu zawierają flawony, leukocyjanoanidyny (m. in. biozyd) kwasy triterpenowe, związki purynowe, saponiny, garbniki, acetylocholinę i olejek eteryczny oraz podobne związki jak w kwiatach, ale w mniejszych ilościach.
DZIAŁANIE
Głóg dwuszyjkowy wykazuje działanie regulujące ciśnienie krwi, rozszerzające obwodowe naczynia krwionośne, rozszerzające naczynia wieńcowe, wzmacniające pracę serca, obniżające poziom cholesterolu we krwi, sedatywne (uspokajające), przeciwskurczowe, moczopędne i przeciwbakteryjne.
WŁAŚCIWOŚCI LECZNICZE
Głóg dwuszyjkowy i jednoszyjkowy stosowane są w preparatach nasercowych – wzmacniających czynności serca i przepływ krwi w naczyniach wieńcowych, przy nierównomiernej pracy serca oraz przy bezsenności, wysokim ciśnieniu krwi, w chorobie wieńcowej serca, miażdżycy tętnic (obniżają poziom cholesterolu i lipidów we krwi) i w okresie dojrzewania. Zawarte w nich flawonoidy wykazują działanie inotropowe dodatnie (zwiększają siłę skurczu) i chronotropowe ujemne (zmniejszają częstotliwość skurczu), przy czym mechanizm działania jest inny niż u miłka wiosennego i konwalii majowej, ale wszystkie tego typu związki nasercowe wykazują łącznie synergizm działania. Powoduje ustąpienie bólu i uczucia duszności oraz poprawę krążenia (również w mózgu). Ponadto, poprawia pracę mózgu i wzmacnia pamięć. Zarówno głóg dwuszyjkowy jak i jednoszyjkowy używany jest w bólu gardła i pomocniczo w osłabieniu związanym z infekcją. Ponadto, wykazuje działanie przeciwskurczowe na mięśnie gładkie jelit (np. w czasie biegunki), macicy i dróg moczowych.
Wskazaniem do stosowania głogu są zaburzenia czynności serca spowodowane zaburzeniami metabolicznymi, zespołem tarczycowo-sercowym i okresem przekwitania oraz niewydolność naczyń wieńcowych, niedomykalność zastawek serca, a także stwardnienie mózgowe, zaburzenia rytmu serca w nerwicach, uczuciu lęku, stanach zagrożenia i przy leczeniu zwapnienia żył oraz u osób po zawale serca.
Kwiatostan głogu jest składnikiem praparatów: Cardiosan i Sklerosan.
PRZECIWWSKAZANIA
Należy stosować ostrożnie w przypadku nadkwasoty w żołądku. Poza tym nie stwierdzono działań ubocznych przy zalecanym stosowaniu.
STOSOWANIE
Głóg dwuszyjkowy stosowany jest wewnętrznie w formie odwaru, naparu, nalewek lub w preparatach łącznie z innymi ziołami. Najsilniejsze działanie mają preparaty zawierające oczyszczone wyciągi z kwiatostanu i owoców głogu, które są standaryzowane na zawartość flawonoidów.
Syrop z głogu – do garnka należy wsypać 4 łyżki owoców głogu, 2 łyżki kwiatów głogu, 2 łyżki kminku, 1 łyżkę liści melisy, 1 laskę cynamonu i wanilii (pokruszoną) i 1 łyżeczkę kardamonu. Następnie, całość należy zalać pięcioma szklankami wody, zagotować i od momentu wrzenia trzymać na małym ogniu przez 20 minut. Po tym czasie całość należy przecedzić i dodać 6 łyżek miodu, a następnie ponownie zagotować trzymając 5 minut na ogniu. Po przelaniu syropu do butelki można go stosować po 1-2 łyżek od 3 do 4 razy na dzień. Można go również dodać do ziołowej herbaty pod warunkiem, że ich składniki nie będą znosiły działania syropu. Natomiast, wykazuje on działanie wzmacniające serce, rozkurczające naczynia krwionośne i obniżające ciśnienie krwi oraz uspokajające.
Nalewka na serce i pamięć – do słoika należy wsypać 4 łyżki owoców głogu, 2 łyżki melisy i 1 łyżkę korzeni arcydzięgla, a następnie zalać 0,5 litra wódki i odstawić na 10 dni. W tym czasie nalewkę najlepiej jest od czasu do czasu wstrząsnąć. Po tym czasie całość należy przecedzić i przelać do butelki. Nalewkę powinno się pić od 3 do 4 razy dziennie rozcieńczając jedną jej łyżkę w kieliszku ciepłej wody.
LITERATURA
I. František Starý, Vaclav Jirasek, tłum. Aleksander Ostrowski: Rośliny lecznicze. Państwowe Wydawnictwo Rolnicze i Leśne. Warszawa 1982. ISBN: 83-09-00466-4
II. Władysław Walewski: Towaroznawstwo zielarskie. Państwowy Zakład Wydawnictw Lekarskich. Warszawa 1985. ISBN: 83-200-0968-5.
III. Penelope Ody, tłum. Małgorzata Garbarczyk: Uzdrawiająca moc ziół. MULTICO Oficyna Wydawnicza, Warszawa 2008. ISBN: 978-83-7073-644-6
IV. Aleksander (red.) Ożarowski: Ziołolecznictwo. Poradnik dla lekarzy. Państwowy Zakład wydawnictw Lekarskich. Warszawa 1983. ISBN: 83-200-0640-6
V. Dietmar Aichele, Marianne Golte-Bechtle, tłum. Helena Terpińska-Ostrowska: Jaki to kwiat?. Państwowe Wydawnictwo Rolnicze i Leśne. Warszawa 1984. ISBN 83-09-00687-X
VI. Leksykon ziół. 2011, Ringer Axel Springer.
VII. Źródło fotografii: Frank Vincentz – Praca własna, CC BY-SA 3.0, https://commons.wikimedia.org/w/index.php?curid=5885113