Dziewanna drobnokwiatowa (Verbascum thapsus)
Dziewanna drobnokwiatowa (Verbascum thapsus) to dwuletnia roślina z rodziny trędownikowatych (Scrophulariaceae), rosnąca na przydrożach, brzegach lasów, na nasypach kolejowych, polanach i śmietniskach, preferując przy tym gleby lekkie, zasobne w azot. Swoim zasięgiem obejmuje Skandynawię, Wyspy Brytyjskie i Syberię na północy, aż po Himalaye (do prawie 4000 m n.p.m.) na południu. Jest to roślina ciepłolubna, wypuszczająca w pierwszym roku okazałą rozetę lekko karbowanych liści, pokrytych gęstymi włoskami, natomiast w kolejnym osiąga do 2 metrów wysokości. Wtedy też pojawiają się żółte, drobne kwiaty o średnicy 1,5 do 2 cm, wyrastające z prosto wzniesionej łodygi.
Surowcem zielarskim mogą być kwiaty, liście lub całe ziele. Stosowany jest również olejek eteryczny pozyskiwany z kwiatów bądź liści.
SKŁADNIKI AKTYWNE
Ziele dziewanny drobnokwiatowej zawiera saponiny triterpenowe, glikozydy: w tym glikozydy fenyloetanoidowe, fenylopropanoidowe (werbaskozyd) i irydoidowe (harpagozyd, lateriozyd, aukubinę), steroidy i seskwiterpeny. Ponadto, zawiera siakogeniny, lignany, flawonoidy (w tym flawony: np. amentoflawon) i śluzy.
DZIAŁANIE
Dziewanna drobnokwiatowa wykazuje działanie wykrztuśne, lekko moczopędne, przeciwbólowe, uspokajające, regenerujące, ściągające i przeciwzapalne. Ponadto, ziele dziewanny działa przeciwwirusowo i antynowotworowo.
WŁAŚCIWOŚCI LECZNICZE
Z rośliny uzyskuje się syrop na suchy, przewlekły oraz silny kaszel ze względu na jego działanie wykrztuśne, a przez to ma zastosowanie w takich chorobach jak: krztusiec, gruźlica, astma czy zapalenie oskrzeli. Jednocześnie syrop z dziewanny stosuje się do łagodzenia zapalenia gardła, zapalenia tchawicy, krtani i objawów kaszlu. Kwiaty wykazują działanie przeciwgorączkowe. Natomiast, w badaniach naukowych potwierdzono znaczące działanie antywirusowe ziela dziewanny, wobec wirusa grypy typu A (IC50 <6,25 μg/ml). Ponadto, efekt ten był jeszcze silniejszy w połączeniu z amantadyną, a głównymi składnikami aktywnymi są glikozydy fenyloetanoidowe.V Wykazano również właściwości antynowotworowe saponin zawartych w zielu dziewanny.
Zewnętrznie stosujemy olejek eteryczny – w chorobach skóry (infekcja ucha, egzemy), zranieniach (również otarcia, oparzenia, stłuczenia) oraz na hemoroidy u dzieci, a kropli używa się bezpośrednio do leczenia bólu uszu.
PRZECIWWSKAZANIA
U niektórych osób mogą wystąpić objawy reakcji alergicznej skóry, dlatego u alergików zaleca się wcześniejsze wykonanie testu płatkowego.
STOSOWANIE
Głównie w postaci naparu, który sporządzamy dodając 2-3 łyżeczki kwiatów na szklankę wrzącej wody. Warto wiedzieć, że surowiec należy trzymać w szczelnie zamkniętym opakowaniu, ponieważ kwiaty są podatne na wilgoć (zmieniają wtedy barwę na brązową).
LITERATURA
I. Dietmar Aichele, Marianne Golte-Bechtle, tłum. Helena Terpińska-Ostrowska: Jaki to kwiat?. Państwowe Wydawnictwo Rolnicze i Leśne. Warszawa 1984. ISBN 83-09-00687-X
II. Penelope Ody, tłum. Małgorzata Garbarczyk: Uzdrawiająca moc ziół. MULTICO Oficyna Wydawnicza, Warszawa 2008. ISBN: 978-83-7073-644-6
III. https://www.healthline.com/health/herbal-remedies-from-your-garden#mullein
IV. Hidayat Hussain, Shahid Aziz, Ghulam Abbas Miana, Viqar Uddin Ahmad, Saeed Anwar, Ishtiaq Ahmed. Minor chemical constituents of Verbascum thapsus. April 2009 Biochemical Systematics and Ecology 37:124–126, DOI: 10.1016/j.bse.2008.12.007
V. Rajbhandari M, Mentel R, Jha PK, et al. Antiviral activity of some plants used in Nepalese traditional medicine. Evid Based Complement Alternat Med. 2009;6(4):517-522. doi:10.1093/ecam/nem156
VI. Źródło zdjęcia: AnRo0002 – Own work, CC0, https://commons.wikimedia.org/w/index.php?curid=44060358