Drzewo herbaciane (Melaleuca alternifolia)
Drzewo herbaciane, syn. Melaleuka skrętolistna (Melaleuca alternifolia) – niewielkie drzewo należące do rodziny mirtowatych (Myrtaceae), naturalnie występujące na terenie Australii. Osiąga ono wysokość od 5 do 8 metrów. Ponadto, u Melaleuki występują nieregularnie ułożone liście, o szerokości 1 mm, wydłużone (10 – 35 mm długości) i ostro zakończone. Natomiast, w naturalnym środowisku okres kwitnienia przypada na październik-listopad. Białe kwiaty zebrane w szczotkowate kwiatostany, otwierają się wtedy stopniowo przez 6 dni. Następnie, rozwijają się z nich małe zdrewniałe owoce o kubkowatym kształcie. Natomiast, nasiona powstają dopiero po 16-18 miesiącach od okresu kwitnienia.
Surowcem zielarskim jest olejek eteryczny, nazywany olejkiem herbacianym lub olejem melaleuka, który otrzymuje się z liści. Stosować można również liście drzewa herbacianego.
SKŁADNIKI AKTYWNE
Olejek z drzewa herbacianego zawiera alkohole terpenowe (terpinen-4-ol, 1,8-cyneol, α-terpineol) monoterpeny (γ-terpinen, α-terpinen, α-terpinolen, ρ-cymen, (+)-α-pinen, limonen), a także seskwiterpeny (aromadendren, δ-kadinen) i niewielkie ilości alkoholu seskwiterpenowego – globulolu.
DRZEWO HERBACIANE – DZIAŁANIE
Antyseptyczne, przeciwbakteryjne, przeciwgrzybicze, przeciwwirusowe, pobudzające odporność, przeciwpasożytnicze.
DRZEWO HERBACIANE – WŁAŚCIWOŚCI LECZNICZE
Wykazuje właściwości antybakteryjne oraz przeciwgrzybicze i dlatego jest stosowany do dezynfekcji ran i miejsc zakażonych grzybami lub bakteriami. Na przykład, 1% olejek herbaciany hamuje oddychanie u 95% Candida albicans. Badano również jego właściwości przeciwwirusowe wobec wirusa opryszczki (HSV-1 i HSV-2) i wirusa grypy typu A (podtyp H1N1). Okazało się, że 1 % olejek hamuje całkowicie powstawanie zmian w zakażonych wirusem HSV komórkach. Podobnie, olejek herbaciany (terpinen-4-ol, α-terpinolen i α-terpineol) hamuje replikację wirusa grypy, przy czym poprzez zablokowanie odpłaszczania i w konsekwencji uwalniania materiału genetycznego.
Co ważne, olejek herbaciany jest jednym z nielicznych olejków, które można stosować bezpośrednio na skórę bez uprzedniego rozcieńczenia. Ponadto, nie podrażnia on błon śluzowych. Przykładowo, w formie maści jest stosowany przy zakażeniu Gronkowcem złocistym (Staphylococcus aureus) i smarowania klatki piersiowej podczas przeziębienia z przebiegiem gorączki. Jest on stosowany również w leczeniu trądziku i innych schorzeń skóry, ponieważ zmniejsza ilość zmian zapalnych, łagodzi objawy łuszczenia, świądu. czy suchości skóry. Badano również jego zastosowaniu w stomatologii – w zmniejszeniu liczby patogenów jamy ustnej. Z badania wynikło, że hamuje on m.in. rozwój Streptococcus mutans – głównego patogenu odpowiedzialnego za próchnicę zębów. Ponadto, może mieć zastosowanie w leczeniu zapalenia dziąseł i halitozy.
Istnieją również doniesienia odnośnie jego skuteczności w leczeniu nieuleczalnych zakażeń gronkowcem złocistym – MRSA. W badaniu tym, przezskórnie podana do kości, kombinacja olejku herbacianego (jako głównego składnika) z innymi ziołami wyleczyła pacjenta z infekcją dolnej części kości piszczelowej.
Dodatkowym zastosowaniem olejku z melaleuki jest odstraszanie gnid i wszy.
DRZEWO HERBACIANE – PRZECIWWSKAZANIA
Przy stosowaniu zewnętrznym olejek z drzewa herbacianego jest ogólnie bezpieczny, ale rzadko zdarzają podrażnienia skóry i alergia. Nie należy stosować zepsutego lub przechowywanego w otwartym opakowaniu oleju i lepiej jest unikać stosowania wysoce stężonego oleju. Natomiast, przy stosowaniu doustnym w większych dawkach może wywołać zatrucie. Dawka letalna dla szczurów (powodująca śmierć 50% osobników) wynosi 1,9 – 2,6 ml/kg masy ciała, ale nie odnotowano przypadku śmierci człowieka z powodu spożycia olejku.
DRZEWO HERBACIANE – STOSOWANIE
Olejek herbaciany stosujemy bezpośrednio na skórę i błony śluzowe, najlepiej w rozcieńczeniu z innymi olejami (10% jest uważane za stężenie bezpieczne), natomiast z liści sporządzamy napar.
LITERATURA
I. Penelope Ody, tłum. Małgorzata Garbarczyk: Uzdrawiająca moc ziół. MULTICO Oficyna Wydawnicza, Warszawa 2008. ISBN: 978-83-7073-644-6
II. C. F. Carson, K. A. Hammer, T. V. Riley. Melaleuca alternifolia (Tea Tree) Oil: a Review of Antimicrobial and Other Medicinal Properties. Clin Microbiol Rev. 2006 Jan; 19(1): 50–62.doi: 10.1128/CMR.19.1.50-62.2006
III. https://plantnet.rbgsyd.nsw.gov.au/cgi-bin/NSWfl.pl?page=nswfl&lvl=sp&name=Melaleuca~alternifolia
IV. A Garozzo, R Timpanaro, A Stivala, G Bisignano, A Castro. Activity of Melaleuca alternifolia (tea tree) oil on Influenza virus A/PR/8: study on the mechanism of action. Antiviral Research 2011 Jan;89(1):83-8. doi: 10.1016/j.antiviral.2010.11.010.
V. Źródło zdjęcia: By Geoff Derrin – Own work, CC BY-SA 4.0, https://commons.wikimedia.org/w/index.php?curid=63755001