Czosnek pospolity (Allium sativum)
Czosnek pospolity (Allium sativum) – to dwuletnia roślina lub bylina z rodziny Liliowatych – Liliaceae (inne źródła podają przynależność do rodziny amarylkowatych). Prawdopodobnie pochodzi z Azji środkowej skąd rozprzestrzenił się na wszystkie kontynenty. Uprawia się go jako warzywo, przyprawę i roślinę leczniczą. Natomiast, kwitnie od lipca do sierpnia. Ponadto, czosnek pospolity posiada równowąskie liście, a kwiaty ułożone w główkowatym kwiatostanie. Wytwarza on cebulę złożoną. Charakterystyczny zapach czosnku powstaje po rozdrobnieniu, ponieważ aktywacji ulega wtedy enzym – allinaza, rozkładający allinę do kwasu pirogronowego, amoniaku i allicyny.
Surowcem jest złożona cebula czosnku pospolitego (Bulbus Allii sativi) i olejek eteryczny.
SKŁADNIKI AKTYWNE
Zawiera olejek eteryczny (0,1 – 0,36%) zawierający siarczki allilu, siarczki metylu i allicynę (związki pochodzące z enzymatycznego rozkładu alliiny), skordyninę A i B, dwusiarczek allilopropylu, a poza tym czosnek zawiera witaminy: A, B1 i C, związki cukrowe, śluzy (do 10%), fitosterol, pektyny, sole mineralne oraz związki hormonalne.
DZIAŁANIE
Przeciwpasożytnicze, bakteriobójcze, przeciwgrzybicze, antyseptyczne, wykrztuśne, przeciw wzdęciom, pobudzające trawienie, pobudzające przemianę materii, napotne, obniżające ciśnienie krwi, przeciwkrzepliwe, obniżające poziom cholesterolu i żółciopędne.
WŁAŚCIWOŚCI LECZNICZE
Czosnek pospolity jest powszechnie znany ze względu na swoje właściwości odkażające. Warto wiedzieć, że po jego zażyciu, jego składniki docierają do większości tkanek naszego organizmu. Działa na wiele bakterii Gram-dodatnich i Gram-ujemnych, a w tym na szczepy oporne na działanie antybiotyków w przewodzie pokarmowym (np. podczas biegunek u dzieci). Ponadto, stosuje się go w chorobach układu oddechowego i układu pokarmowego (wzdęcia, infekcyjny nieżyt jelit), na pasożyty jelitowe, przy zakażeniach pleśniami i różnych infekcjach bakteryjnych. Wg. literatury naukowej działanie antybakteryjne w przypadku chorób dróg oddechowych (krztusiec, nieżyt oskrzeli, zakażenia gardła i krtani, a pomocniczo w zapaleniu płuc) jest jeszcze silniejsze niż w przewodzie pokarmowym, gdyż po przyjęciu czosnku lotne związki siarki szybko przechodzą do płuc, gdzie stopniowo są wydychane z powietrzem. Ponadto, czosnek zmniejsza napięcie mięśni gładkich jelit i oskrzeli, pobudza wydzielanie soku żołądkowego i mukopolisacharydów (w żołądku), wydzielanie śluzów w drogach oddechowych, poprawia przyswajanie składników odżywczych i działa ogólnie odtruwająco.
W badaniach potwierdzono skuteczność terapii czosnkiem przy obniżaniu poziomu cholesterolu we krwi, hamowaniem jego odkładania w naczyniach krwionośnych z jednoczesną ingerencją w gospodarkę tłuszczową organizmu (przyspiesza przemianę materii), co ma znaczenie w terapii miażdżycy. Ponadto, zaleca się jego stosowanie w problemach z sercem i krążeniem, stosuje się go przy wysokim ciśnieniu krwi i zwapnieniu żył. Natomiast, u osób starszych może pomóc w zwiększeniu siły skurczu mięśnia sercowego i polepsza przepływ krwi oraz stan naczyń krwionośnych w mózgu z jednocześnie lepszym doprowadzaniem tlenu. Według Chińskich zielarzy niszczy takie pasożyty jak owsiki i glisty. Wykazuje również działanie wzmacniające organizm, w tym kości i tkanki.
Natomiast, zewnętrznie stosuje się go w formie okładów na schorzenia skórne (ropnie, przetoki) i źle gojące się rany.
PRZECIWWSKAZANIA
Czosnek pospolity nie powinien być stosowany w chorobie wrzodowej żołądka i zewnętrznie na wrażliwą skórę. Ponadto, kobiety ciężarne i karmiące powinny go zażywać w niewielkich ilościach. Natomiast, w pozostałych przypadkach, przy stosowaniu dawek leczniczych jest uznany za toksykologicznie bezpieczny.
STOSOWANIE
Ze świeżego czosnku otrzymać można sok (Succus Allii) do stosowania przy problemach z krążeniem, na miażdżycę i nadciśnienie.
Literatura zielarska zaleca rozdrobnienie 1 ząbku czosnku w ½ szklanki mleka i picie 1-3 razy dziennie.
Odwar na owsiki (do lewatywy) – 10d rozdrobnionego czosnku należy gotować w 500ml mleka.
Stosowany jest również w wielu mieszankach i preparatach ziołowych (Alliofil, neoallicon, Alliostabil, Allisatin).
LITERATURA
I. František Starý, Vaclav Jirasek, tłum. Aleksander Ostrowski: Rośliny lecznicze. Państwowe Wydawnictwo Rolnicze i Leśne. Warszawa 1982. ISBN: 83-09-00466-4
II. Władysław Walewski: Towaroznawstwo zielarskie. Państwowy Zakład Wydawnictw Lekarskich. Warszawa 1985. ISBN: 83-200-0968-5.
III. Penelope Ody, tłum. Małgorzata Garbarczyk: Uzdrawiająca moc ziół. MULTICO Oficyna Wydawnicza, Warszawa 2008. ISBN: 978-83-7073-644-6
IV. Aleksander (red.) Ożarowski: Ziołolecznictwo. Poradnik dla lekarzy. Państwowy Zakład wydawnictw Lekarskich. Warszawa 1983. ISBN: 83-200-0640-6
V. Źródło obrazka: https://web.archive.org/web/20050304045828/http://www.meemelink.com/prints%20pages/16759.Liliaceae%20-%20Allium%20sativum.htm, Public Domain, https://commons.wikimedia.org/w/index.php?curid=471546