Cząber ogrodowy (Satureja hortensis)
Cząber ogrodowy (Satureja hortensis), inaczej satureja lub pieprzyk to roślina roczna, należąca do rodziny wargowych (Labiatae). Naturalne jego siedlisko to południowo-wchodnia Europa oraz Turcja i Iran skąd został rozprzestrzeniony na tereny Europy Środkowej, Azji zachodniej, Afryki Południowej i Ameryki Północnej. Rośnie do wysokości 25 cm na skalistych zboczach i piargach. Natomiast, w formie zdziczałej można go spotkać na polach, przydrożach i wzdłuż torów kolejowych. Ponadto, posiada wąsko-łopatkowate lub wąsko-lancetowate listki i liliowe lub różowe kwiaty, które pojawiają się zazwyczaj w lipcu.
Podczas suszenia surowca nie przekracza się temperatury 35o C ze względu na zlokalizowane we włoskach gruczołowych olejki eteryczne. Natomiast, z pośród wielu upraw, najlepszymi właściwościami cechuje się cząber bałkański (górski).
Surowcem zielarskim jest ziele cząbru (Herba Saturejae).
SKŁADNIKI AKTYWNE
Zawiera olejek eteryczny w ilości 0,8-1,5% (zawiera karwakrol, cymen) oraz garbniki, żywice, śluzy i sole mineralne.
WŁAŚCIWOŚCI LECZNICZE
Jako surowiec zielarski stosuje się ziele cząbru, którego zbioru dokonuje się na początku kwitnienia rośliny. Zawarte w nim związki wykazują działanie moczopędne, wiatropędne i przeciwbiegunkowe. Cząber ogrodowy pobudza trawienie (działa na żołądek), hamuje nadmierną fermentację jelitową i wzdęcia, a także usprawnia myślenie i pracę kory nadnerczy. Natomiast zawarty w olejku karwakrol wykazuje właściwości przeciwbakteryjne, przeciwrobacze (zwłaszcza u dzieci), przeciwgnilne, przeciwzapalne, uspokajające, wykrztuśne, rozkurczowe (na mięśnie gładkie przewodu pokarmowego), a także regulujące perystaltykę jelit. Dodatkowo cząber ułatwia przyswajanie pokarmu, stosuje się go w przewlekłych biegunach, bólach gastrycznych, niedokwaśności soku żołądkowego, nerwicach żołądka oraz przy ogólnym osłabieniu i zapaleniu oskrzeli.
Zewnętrznie stosuje się napar z ziela do okładów lub przemywania ran na czyraki, guzy, rany stłuczenia czy ukąszenia owadów.
STOSOWANIE
· Wewnętrzne
Napar – przygotowuje się poprzez zalanie 5g ziela cząbru szklanką wrzątku i gotowanie 2-3 minuty, po czym należy odczekać 10 minut. Napar stosuje się 3 razy dziennie, po 1 szklance po posiłku w leczeniu problemów żołądkowo-jelitowych oraz w osłabieniu organizmu i przy pasożytach jelitowych.
Natomiast jako przyprawa – cząber ogrodowy w formie sproszkowanej może być stosowany do przyprawiania sałatek, mięs czy twarogów.
· Zewnętrzne
Napar z całej rośliny – przygotowuje się go przez gotowanie 25-30 g rośliny w 1 litrze wody. Stosowany jest do okładów i przemywania ran.
Napar na głuchotę – stosuje się 3-4 krople olejku eterycznego z cząbru do ucha 3 razy dziennie.
PRZECIWWSKAZANIA
Należy unikać lub ograniczyć stosowanie cząbru przy chorobach nerek i wątroby, a także przy problemach z sercem.
LITERATURA:
I. Jadwiga Górnicka: Apteka Natury. Warszawa, AWM. ISBN: 83-85904-71-9
II. František Starý, Vaclav Jirasek, tłum. Aleksander Ostrowski: Rośliny lecznicze. Państwowe Wydawnictwo Rolnicze i Leśne. Warszawa 1982. ISBN: 83-09-00466-4
III. http://ogrod-koryciny.ziolowyzakatek.pl/?page_id=1420
IV. Źródło fotografii: Karelj – Own work, CC BY-SA 3.0, https://commons.wikimedia.org/w/index.php?curid=20296254