Droga do natury

Cykoria podróżnik, podróżnik błękitny (Cichorium intybus) to wieloletnia roślina należąca do rodziny astrowatych (Asteraceae), pochodząca z południowej części Europy i północnej Afryki. Natomiast, spotkać ją można na przydrożach, nieużytkach, łąkach i obrzeżach pól uprawnych. Dorasta do wysokości 100cm (czasem więcej), a jej łodyga jest dosyć mocno rozgałęziona. Posiada niewielkie, lancetowate liście, które skupione są w rozetę. Natomiast, w okresie kwitnienia, który przypada od lipca do września, wytwarza jasno-niebieskie języczkowate kwiaty.

Praktycznie cała roślina jest jadalna i przykładowo z jej uprażonych korzeni można przyrządzić napój przypominający kawę, a z młodych liści cykorii można sporządzić sałatkę. Natomiast, surowcem zielarskim jest całe ziele, korzeń cykorii czy same kwiaty.

SKŁADNIKI AKTYWNE

Korzeń zawiera gorycze, w tym laktony seskwiterpenowe (laktucyna, laktukopikryna, intybina), polifenole (kwas protokatechowy, kawowy, chlorogenowy, kwas meta i para-kumarowy). Ponadto, zawiera sporo inuliny (polimeru cząsteczek fruktozy połączonych wiązaniami β-2,1-glikozydowymi – nawet 68% suchej masy świeżych korzeni) oraz garbniki. W składzie korzenia występują również alkaloidy, cykliczne terpeny (taraxasterol), aminy (cholina), witaminy (w tym prowitamina A) i minerały (wapń, potas, sód, magnez, żelazo, miedź, mangan i cynk) oraz olejek lotny, a także kwasy tłuszczowe i saponiny. Całe ziele cykorii również zawiera inulinę, cholinę i laktony seskwiterpenowe, ale także kwas cykorowy, eskuletynę, eskulinę, cykorynę, skopoletynę i 6,7-dihydrokumarynę.

Natomiast, liście zawierają polifenole (kwas kawowy, chlorogenowy, para-hydroksybenzoesowy, protokatechowy, para-kumarowy i kwas izowanilinowy). Liście cykorii również zawierają sporo minerałów, ale więcej wapnia, potasu, sodu, żelaza, cynku, manganu i miedzi niż w korzeniu. Warto również wiedzieć, że za niebieski okwiatu cykorii odpowiadają antocyjany. Zawiera on również flawonoidy, cykorynę (ang. cichorine), metoksykumarynę, sacharydy i olejki eteryczne.

DZIAŁANIE

Cykoria podróżnik wykazuje działanie przeciwcukrzycowe, żółciopędne, odtruwające na wątrobę, moczopędne, przeciwzapalne immunostymulujące i przeciwbakteryjne. Ponadto, literatura podaje jej właściwości antynowotworowe, przeciwwirusowe, przeciwgrzybicze i przeciwpasożytnicze (w tym przeciwrobacze i przeciwpierwotniacze) oraz hipolipidemiczne.

WŁAŚCIWOŚCI LECZNICZE

• Liście – zawierają witaminy B i C oraz mikroelementy, dzięki czemu można je stosować jako dodatek witaminizujący w diecie. Dodatkowo liście używane są w leczeniu żółtaczki.
• Korzeń – razem z liśćmi polecany jest dla cukrzyków jako dodatek do diety (inulina). Inulina sprzyja również rozwojowi dobroczynnej flory jelitowej co obniża pH oraz hamuje wzrost pasożytów jelitowych i patogennych bakterii. Ze względu na największą zawartość olejków eterycznych polecany jest w zwalczaniu robaków jelitowych (mi.in. nicienie). Ponadto, za właściwości antynowotworowe, przeciwbakteryjne, przeciwwirusowe, przeciwgrzybicze, odtruwajace, antymutagenne i przeciwrobacze odpowiadają laktony seskwiterpenowe.
• Ziele – wspomaga pracę wątroby oraz pomaga przy zaparciach.
• Zarówno korzeń, jak  i liście leczą niedokwaśność i nieżyty żołądka, niestrawność, niektóre dolegliwości nerek i wątroby, zwłaszcza uszkodzenia miąższu wątroby przez toksyny oraz ogólne wychudzenie i osłabienie spowodowane złym przyswajaniem pokarmów.
• Odwar z korzeni i ziela cykorii można stosować zewnętrznie do leczenia stanów zapalnych skóry, owrzodzeń i trudno gojących się ran.

PRZECIWWSKAZANIA

W rzadkich przypadkach u alergików może pojawić się wysypka na skórze. Należy unikać spożywania cykorii rosnącej w pobliżu dróg, gdyż ma ona zdolność do kumulowania związków ołowiu.

STOSOWANIE

Odwar z ziela – 1 łyżeczkę ziela cykorii na szklankę wody należy gotować przez 3 minuty, a następnie odcedzić.

Z korzeni cykorii można przyrządzać odwar lub namiastkę kawy, przy czym gorzki smak korzeni znika przez moczenie w roztworze kwasu cytrynowego, gotowanie lub prażenie. Cykoria podróżnik może być również stosowana do sałatek (młode liście i kwiaty).

LITERATURA

I. Ifeoma Chinyelu Nwafor, Karabo Shale, Matthew Chilaka Achilonu, “Chemical Composition and Nutritive Benefits of Chicory (Cichorium intybus) as an Ideal Complementary and/or Alternative Livestock Feed Supplement“, The Scientific World Journal, vol. 2017, Article ID 7343928, 11 pages, 2017. https://doi.org/10.1155/2017/7343928

II. Czesław Bańkowski, Jan Serwatka: Pożyteczne chwasty. Warszawa: Państwowy Zakład Wydawnictw Lekarskich, 1977, s. 24‒25.

III. Ingrid Schönfelder, Peter Schönfelder. Rośliny lecznicze rozpoznawanie, zbiór, stosowanie. 1992, Oficyna Wydawnicza MULTICO.