Chmiel zwyczajny (Humulus lupulus)
Chmiel zwyczajny (Humulus lupulus) to roślina pnąca z rodziny konopiowatych (Cannabaceae) dorastająca do 5 m wysokości. Natomiast naturalnym siedliskiem jest południowa Europa Ameryka Północna i Azja Południowo-Wschodnia skąd został rozprzestrzeniony na całą strefę umiarkowaną półkuli północnej. W Polsce rośnie w wilgotnych miejscach, zaroślach i lasach łęgowych (zwłaszcza w olszynach) od nizin po mniejsze wzniesienia.
Surowcem są szyszki chmielowe (owocostany żeńskie) powszechnie używane w piwowarstwie. Natomiast, otrzymuje się go poprzez suszenie zebranych z końcem sierpnia, zielonożółtych szyszek zawierających na swej powierzchni włoski gruczołowe. Włoski te wypełnione są żółtą substancją i podczas suszenia obsypują się z owocostanu. Następnie zbiera się je, a powstały później proszek nazywa się lupuliną (mączka chmielowa). Nie należy go przechowywać dłużej niż rok gdyż traci swoje lecznicze właściwości.
SKŁADNIKI AKTYWNE
Szyszki i występujące na nich gruczoły chmielowe zawierają olejek eteryczny (zawiera myrcen, dwupenten i humulen). Ponadto, szyszki chmielu bogate są w polifenole, gorycze – humulon (kwas α-goryczochmielowy) i lupulon (kwas β-goryczochmielowy) oraz ich pochodne (kohumulon, ksantohumol).
DZIAŁANIE
Uspokajające, nasenne, obniżające popęd płciowy, poprawiające trawienie, moczopędne, antyseptyczne, przeciwrobacze, przeciwgorączkowe i przeciwszkorbutowe.
CHMIEL ZWYCZAJNY – WŁAŚCIWOŚCI LECZNICZE
Oprócz znanego zastosowania chmielu do wyrobu piwa, szyszek chmielu używa się jako preparatu uspokajającego układ nerwowy (ze względu na estrogeny). Jednakże, zbyt częste picie piwa zawierającego ekstrakt z chmielu może prowadzić do obniżenia libido. Chmiel stosowany w preparatach ziołowych (nie w piwie) powoduje obniżenie ciśnienia krwi, łagodzi stres i rozdrażnienie, stosowany jest przy bezsenności, wspomaga porost włosów. Ponadto, pobudza trawienie i apetyt, hamuje nadmierną fermentację jelitową, wzdęcia i odbijania oraz wspomaga leczenie niedoczynności wątroby. W łagodny sposób działa moczopędnie i można go stosować w leczeniu schorzeń gruczołu krokowego.
Wskazaniem do stosowania jest anemia, blednica, dna moczanowa, kamica nerkowa, różne dermatozy (egzemy, półpasiec, liszajec). Ponadto, limfatyzm, puchlina wodna, obrzęki i nieżyt jelitowy, a także moczenie mimowolne, upławy białe, zapalenie węzłów chłonnych.
Zewnętrznie wykorzystuje się jego właściwości przeciwbólowe w reumatyzmie, dnie, a także w nowotworach zewnętrznych, stanach zapalnych skóry, czyrakach, w leczeniu trudno gojących się ran i w wypadaniu włosów.
PRZECIWWSKAZANIA
Depresja. Zawarte w chmielu estrogeny mogą zaburzyć cykl miesiączkowy, dlatego kobiety biorące leki hormonalne przed kuracją chmielową powinny poradzić się opinii lekarza.
CHMIEL ZWYCZAJNY – STOSOWANIE
a) Napar
1 łyżkę szyszek chmielu należy zalać wrzącą wodą do końca szklanki i pozostawić pod przykryciem na 10 minut. Następnie napar należy przecedzić. Stosuje się go 2 razy dziennie po1/4-1/3 szklanki pół godziny przed posiłkiem. Napar zażywa się w celu poprawy trawienia, jako lek rozkurczowy, wzmacniający i łagodnie uspokajający.
Można również przygotować napar z chmielem w mieszaninie z zielem dziurawca i korzeniem kozłka po 30g oraz z liśćmi mięty pieprzowej i zielem serdecznika lub liśćmi melisy po 20g. 2 łyżki takiej mieszanki zalewa się 2,5 szklankami wrzątku, pozostawia na 30 minut pod przykryciem (najlepiej hermetycznie szczelnym), a następnie studzi się przez 10 minut i przecedza np. do termosu. Stosuje się 2/3 szklanki po dwa razy dziennie po jedzeniu przy bezsenności wywołanej przez nerwice narządowe, przy pobudzeniu i uczuciu nie niepokoju.
b) Odwar
Stosuje się w mieszaninie po 30 g szyszek chmielu, korzeni łopianu, ziela skrzypu polnego oraz 80 g korzeni mydlnicy lekarskiej i 20 g kwiatu rumianków. 1-2 łyżek stołowych mieszanki zalewa się 2 szklankami wody i gotuje pod przykryciem na wolnym ogniu przez 20-30 minut. Następnie po ostudzeniu odwar należy przecedzić, a pozostałe resztki ziół należy zagotować w takiej samej ilości wody. Po ostudzeniu należy dodać jeszcze 2 łyżki ciepłej wody. Powstaną w ten sposób 2 wodne ekstrakty, z których pierwszy będzie miał silniejsze właściwości i należy nim zmoczyć włosy jednocześnie masując palcami skórę głowy, można zawinąć włosy w ręcznik na 15 minut i spłukać je pozostałą druga częścią odwaru. Taki zabieg stosuje się przy wypadaniu włosów, łojotoku i łupieżu.
LITERATURA
I. František Starý, Vaclav Jirasek, tłum. Aleksander Ostrowski: Rośliny lecznicze. Państwowe Wydawnictwo Rolnicze i Leśne. Warszawa 1982. ISBN: 83-09-00466-4
II. Jadwiga Górnicka: Apteka Natury. Warszawa, AWM. ISBN: 83-85904-71-9
III. Penelope Ody, tłum. Małgorzata Garbarczyk: Uzdrawiająca moc ziół. MULTICO Oficyna Wydawnicza, Warszawa 2008. ISBN: 978-83-7073-644-6
IV. http://www.czytelniamedyczna.pl/3817,waciwoci-lecznicze-chmielu-zwyczajnego-humulus-lupulus-l.html
V. Źrodło fotografii: Liana.salanta – Own work, CC BY-SA 4.0, https://commons.wikimedia.org/w/index.php?curid=45055593