Droga do natury

Głównym przedstawicielem rodzaju Berberys jest berberys zwyczajny, syn. kwaśnica (Berberis vulgaris) – jest to krzew występujący w południowej i środkowej Europie, w Azji (tereny Turcji i Kaukazu). W Polsce rośnie w zaroślach, zboczach górskich i na obrzeżach lasów. Jego właściwości lecznicze są znane od dawna (wspomina o nim medycyna babilońska i indyjska). Berberys zwyczajny wytwarza jadalne czerwone owoce, owalnego kształtu i długości 7-10 mm.

Surowcem jest kora z korzenia berberysu. Pozyskuje się ją od jesieni do maja. Ponadto, zbierane we wrześniu owoce są bogatym źródłem składników odżywczych.

SKŁADNIKI AKTYWNE

a) Korzeń
Zawiera wiele alkaloidów: berberynę, oxyberberynę, kolumbaminę, palmatynę, berbaminę, oxyacantinę, magniflorinę. Ponadto zawiera garbniki i żywice.

b) Owoce
Zawierają witaminę C, antocyjany, kwasy organiczne i triterpenowe, makro i mikroelementy. Ponadto, niedojrzałe owoce zawierają pewną ilość berberyny.

DZIAŁANIE

Pobudzające wątrobę, antyseptyczne, przeciwskurczowe, przeciwwzdęciowe, przeciwbiegunkowe, hipoglikemiczne, obniżające poziom cholesterolu we krwi, obniżające ciśnienie krwi, przeciwgorączkowe i przeciwzapalne, przeciwpasożytnicze.

WŁAŚCIWOŚCI LECZNICZE

a) Stosowanie wewnętrzne

Jego działanie (zwłaszcza Berberysu ostrego – Berberis aristata) jest zbliżone do ostryżu. Zalecany w chorobach układu trawiennego: biegunkach, żółtaczce. Usuwa toksyny i oczyszcza wątrobę, obniża stężenie glukozy i cholesterolu we krwi. Preparaty z berberysu stosuję także przy ostrym zapaleniu trzustki i arytmii. Ze względu na zawartość alkaloidu izochinolowego – berberyny, gatunki tego rodzaju wykazują działanie hamujące rozwój grzybów, bakterii, wirusów i pierwotniaków. Korzeń Berberysa stosowany jest również w leczeniu pełzakowicy (choroba pasożytnicza). Ponadto, stosowany jest w nadmiernym krwawieniu miesiączkowym. Gatunki z rodzaju Berberys wykazują działanie żółciopędne.

Inną ważną właściwością berberysu jest działanie antynowotworowe w stosunku do raka gruczołu krokowego, raka piersi, jelita grubego i wątroby (zwłaszcza w połączeniu z kurkumą i sylimaryną) oraz w przypadku białaczki.

b) Stosowanie zewnętrzne
Stosowany w chorobach skóry i chorobach oczu (np. zapalenie spojówek)

PRZECIWWSKAZANIA

Stosowanie Berberysu nie jest wskazane u kobiet w ciąży. Ponadto dłuższe stosowanie (powyżej miesiąca) należy skonsultować ze specjalistą. Nie należy przekraczać dawki dziennej 4-5 g gdyż może to spowodować wymioty, biegunkę, podrażnienie dróg moczowych i zaburzenia świadomości.

STOSOWANIE

Stosuje się różne części rośliny, ale pod kontrolą lekarza lub fitoterapeuty, w postaci odwarów lub nalewek.

a) Odwar
Przygotowuje się go z kory korzenia lub z całego korzenia w postaci suszonej i startej. W tym celu 1 łyżkę surowca należy zalać 500 ml wody i od momentu wrzenia gotować na ogniu przez 5-10 minut. Następnie po ostudzeniu odwar należy odcedzić. Stosuje się 2-3 razy dziennie po 100 ml.

b) Nalewka
100 g surowca, którym może być starta kora korzenia lub cały korzeń berberysu zalewa się 500 ml 40% etanolu, po czym całość odstawia się na 10 – 14 dni w ciemnym miejscu. Następnie nalewkę odseparowuje się od pozostałych części surowca. Można ją stosować doustnie 2-3 razy dziennie w rozcieńczeniu 10 ml nalewki na pół szklanki wody lub herbaty lub zewnętrznie, również w rozcieńczeniu.

LITERATURA

I. Lidia Wincek: Roślinne terapie antynowotworowe w praktyce terapeutycznej. Vital, Białystok 2017. ISBN: 978-83-65404-64-0
II. Penelope Ody, tłum. Małgorzata Garbarczyk: Uzdrawiająca moc ziół. MULTICO Oficyna Wydawnicza, Warszawa 2008. ISBN: 978-83-7073-644-6
III. https://www.groww.fr/en/plants/common-barberry
IV. Źródło ryciny: Charles Frederick Millspaugh – Biodiversity Heritage Library, url: biodiversitylibrary.org/item/84253., Public Domain, https://commons.wikimedia.org/w/index.php?curid=44281359