Droga do natury

Alpinia galgant, Gałgant wielki (Alpinia galanga (L.) Willd. syn. Maranta galanga L., ang. Great galangal) – gatunek wieloletniej rośliny należącej do rodziny imbirowatych (Zingiberaceae), a pochodzącej z Malezji. Gałgant wielki jest uprawiany w Azji południowej i południowo-wschodniej (m.in. Indie, południowa część Chin, Malezja). W niektórych regionach dziczeje. Z powodu pewnych podobieństw w wyglądzie i obszaru występowania został nazwany przez handlarzy – dzikim kardamonem. Alpinia galgant osiąga wysokość nawet do 2,5 m, a jej liście są szerokolancetowate o silnie rozwiniętych pochwach u ich nasady. Ponadto w naturalnym regionie występowania o klimacie równikowym wytwarza białe kwiaty zebrane w wiechowate kwiatostany. Ich kielich zazwyczaj jest 3-ząbkowy, a korona zielonkawa, u góry dzwonkowata, u dołu rurkowata. Natomiast owoc stanowi mięsista ciemnopomarańczowa torebka zawierająca kilka nasion. Wytwarza grube i twarde, bulwiaste kłącze, z którego wyrasta część nadziemna rośliny. Jego smak jest nieco podobny do imbiru.

Surowcem zielarskim jest kłącze gałgantu wielkiego. Nasiona alpinii galgant są stosowane jako przyprawa. Alpinia lekarska (Alpinia officinarium Hance) nazywana gałgantem chińskim stosowana jest jako surowiec o podobnych właściwościach.

SKŁADNIKI AKTYWNE

Kłącze alpinii galgant zawiera flawonoidy, metoksyfenole (2-metoksy-4-winylofenol, 2-metoksyfenol), alkohole (2,3-butanodiol), seskwiterpenoidy (kurkumen) oraz olejek eteryczny. W skład olejku eterycznego wchodzą seskwiterpeny: β-turmeron, α-turmeron; monoterpeny (p-cymen), terpenoidy (1,8-cyneol, kamfora), estry (octan alfa-fenchylu, cynamonian metylu), seskwiterpenoidy (gwajol). Ponadto zawiera kwasy fenolowe, kwasy tłuszczowe (kwas Z-8-metylo-9-tetradekenowy), saponiny i węglowodany.^II,V

Natomiast lotne składniki zawarte w kwiatach alpinii galgant to monoterpeny (β-pinen), etery monoterpenowe (1,8-cyneol), estry (cynamonian metylu), monoterpenoidy (hydrat cis-sabinenu, α-terpineol). Skład ten pochodzi z materiału roślinnego zebranego w Indiach w regionach: subtropikalnym (Pantnagar) i o chłodniejszym klimacie (Purara). Odnotowano m.in. znaczne różnice w zawartości 1,8-cyneolu i cynamonianu metylu oraz brak obecności hydratu cis-sabinenu w materiale pochodzącym z regionu subtropikalnego.^II W przeciwieństwie wymienionego składu, surowiec roślinny zebrany w Chinach (prowincja Guangxi) posiada inny skład chemiczny olejku eterycznego. Według badań zawiera on głównie farnezen, octan farnezylu, octan eugenolu, eugenol, E-nerolidol, octan decylu, octan oktylu, seskwirosefuran, (E)-β-farnezen i germakren D. Przedstawiono skład chemiczny w kolejności malejącej zawartości procentowej.^VIII

Liść alpinii galgant zawiera głównie aldehydy aromatyczne (aldehyd hydrocynamonowy) i ketony aromatyczne (3-fenylo-2-butanon).^II Olejek eteryczny otrzymany z liści zawiera podobne składniki jak w przypadku olejku eterycznego z kwiatów. Zawiera m.in. terpenoidy (1,8-cyneol, kamfora), monoterpeny (β-pinen), estry (cynamonian etylu, octan bornylu) i seskwiterpenoidy (gwajol).^V

Olejek eteryczny z łodygi galgantu zawiera monoterpenoidy (1,8-cyneol, kamfora, α-terpineol), estry (cynamonian etylu, octan bornylu), seskwiterpenoidy (gwajol) i monoterpeny (β-pinen).^V

DZIAŁANIE

Alpinia galgant wykazuje działanie przeciwzapalne, antybakteryjne, przeciwgrzybicze, przeciwnowotworowe (antyproliferacyjne i apoptotyczne wobec komórek nowotworowych). Ponadto posiada właściwości przeciwwzdęciowe, tonizujące układ pokarmowy, napotne, przeciwwymiotne, antyoksydacyjne i owadobójcze.^II,III

WŁAŚCIWOŚCI LECZNICZE

Tradycyjna medycyna ajurwedyjska, chińska, tajska i unani zaleca stosowanie kłącza alpinii na bóle żołądka, biegunki i infekcje bakteryjne układu pokarmowego oraz dolnych dróg oddechowych, a także w leczeniu cukrzycy.^II Nalewka z gałgantu stosowana bywa w chorobie wieńcowej serca (działa nieco podobnie jak nitrogliceryna) i w przypadku ostrych ataków dusznicy bolesnej. Ponadto, ziele gałgantu chińskiego zalecane jest w celu zniwelowania nudności w chorobie lokomocyjnej, a także w zaburzeniach trawienia.^III

W niewielkim stopniu wpływa na pigmentację skóry poprzez hamowanie enzymu tyrozynazy uczestniczącego w produkcji melaniny (IC50 = 0,62 mg/ml). Wpływa przez to na spadek poziomu barwnika melaniny.^VIII Natomiast inne badanie wykazało, że ekstrakt z alpinii galgant hamuje niektóre negatywne skutki działania leków na depresję. Leki te to selektywne inhibitory wychwytu zwrotnego serotoniny, których skutkiem ubocznym są m.in. zaburzenia erekcji. Alpinia galgant poprawia funkcje płciowe, w tym sprawność seksualną u mężczyzn dzięki czemu może być stosowana jako naturalny środek do niwelowania efektów ubocznych tych leków.^IV

Działanie bakteriobójcze

Ekstrakty etanolowe z kłączy i liści alpinii galgant wykazują przeciętne właściwości wobec Propionibacterium acnes (obecnie Cutibacterium acnes). Wartości MIC wyniosły ok. 8 mg/ml w porównaniu z ok. 4 mg/ml dla ekstraktu etanolowego z kłączy imbiru gorzkiego (Zingiber zerumbet). Ponadto działanie bakteriobójcze wobec gronkowca skórnego (Staphylococcus epidermidis) i gronkowca złocistego (S. aureus) było odpowiednio średnie i słabe dla tego samego ekstraktu. Natomiast ekstrakt metanolowy z kłączy gałgantu wielkiego wykazał w tym samym badaniu podobne właściwości przeciwtrądzikowe wobec P. ances co w przypadku ekstraktu metanolowego z kłączy imbiru gorzkiego. Jednocześnie ekstrakty te wykazały niską cytotoksyczność wobec keratynocytów i fobroblastów skóry. Wyniki te świadczą o możliwości wykorzystania kłączy gałgantu jako surowca do produkcji kosmetyków przeciwtrądzikowych.^VII

Działanie antynowotworowe

Ekstrakt metanolowy z kłącza alpinii galgant (powstały po odparowaniu metanolu) wykazuje właściwości antynowotworowe wobec komórek raka piersi (linia MCF-7) i raka wątrobowokomórkowego (linia HepG2).^II Natomiast olejek eteryczny otrzymywany z kwiatów gałgantu wielkiego wykazuje działanie antynowotworowe (cytotoksyczne i proapoptotyczne) w stosunku do komórek białaczki szpikowej (linia K562). Wartość stężenia hamującego wzrost połowy komórek (IC50) białaczki szpikowej wyniosła w badaniu 41,6 ± 2,3 μg/ml.^VIII

Właściwości roztoczobójcze.

Olejek eteryczny z kłącza gałgantu wielkiego wykazuje właściwości roztoczobójcze wobec larw kleszcza długorogiego (Haemaphysalis longicornis). Jego składniki (cynamonian etylu, cynamonian metylu, metoksycynamonian etylu) hamują całkowicie wylęgowość jaj w dawce 0,32 mg/cm². Badanie to może świadczyć o działaniu roztoczobójczym wobec innych gatunków.^VI

PRZECIWWSKAZANIA

Nie należy stosować podczas chorób z przebiegiem gorączki.

STOSOWANIE

Efekt terapeutyczny widoczny jest przy stosowaniu ekstraktu suchego w dawce 500 mg (zaburzenia sprawności seksualnej).^IV

LITERATURA

I. prof. dr hab. Zbigniew Podbielkowski: Słownik roślin użytkowych. Wydanie V. Państwowe Wydawnictwo Rolnicze i Leśne, Warszawa 1985. ISBN: 83-09-00256-4.

II. Aziz IM, Alfuraydi AA, Almarfadi OM, Aboul-Soud MAM, Alshememry AK, Alsaleh AN, Almajhdi FN. Phytochemical analysis, antioxidant, anticancer, and antibacterial potential of Alpinia galanga (L.) rhizome. Heliyon. 2024 Aug 31;10(17):e37196. doi: 10.1016/j.heliyon.2024.e37196. PMID: 39286191; PMCID: PMC11403495.

III. Penelope Ody, tłum. Małgorzata Garbarczyk: Uzdrawiająca moc ziół. MULTICO Oficyna Wydawnicza, Warszawa 2008. ISBN: 978-83-7073-644-6.

IV. Akbarzadeh F, Eslamzadeh M, Behravan G, Ebrahimi A, Emami SA, Gilan A, Hoseinian NS. Assessing the effect of Alpinia galanga extract on the treatment of SSRI-induced erectile dysfunction: A randomized triple-blind clinical trial. Front Psychiatry. 2023 Apr 18;14:1105828. doi: 10.3389/fpsyt.2023.1105828. PMID: 37143784; PMCID: PMC10151528.

V. Jirovetz L, Buchbauer G, Shafi MP, Leela NK. Analysis of the essential oils of the leaves, stems, rhizomes and roots of the medicinal plant Alpinia galanga from southern India. Acta Pharm. 2003 Jun;53(2):73-81. PMID: 14764241.

VI. Kang MS, Park JH, Lee HS. Acaricidal potential of active components derived from Alpinia galanga rhizome oils and their derivatives against Haemaphysalis longicornis (Acari: Ixodidae). Exp Appl Acarol. 2022 Feb;86(2):313-326. doi: 10.1007/s10493-022-00685-z. Epub 2022 Jan 13. PMID: 35024988.

VII. Na Nongkhai T, Maddocks SE, Phosri S, Sangthong S, Pintathong P, Chaiwut P, Chandarajoti K, Nahar L, Sarker SD, Theansungnoen T. In Vitro Cytotoxicity and Antimicrobial Activity against Acne-Causing Bacteria and Phytochemical Analysis of Galangal (Alpinia galanga) and Bitter Ginger (Zingiber zerumbet) Extracts. Int J Mol Sci. 2024 Oct 10;25(20):10869. doi: 10.3390/ijms252010869. PMID: 39456652; PMCID: PMC11507346.

VIII. Tian Y, Jia X, Wang Q, Lu T, Deng G, Tian M, Zhou Y. Antioxidant, Antibacterial, Enzyme Inhibitory, and Anticancer Activities and Chemical Composition of Alpinia galanga Flower Essential Oil. Pharmaceuticals (Basel). 2022 Aug 27;15(9):1069. doi: 10.3390/ph15091069. PMID: 36145290; PMCID: PMC9505801.

IX. Źródło fotografii: Boesenbergia – Own work, CC BY-SA 4.0, https://commons.wikimedia.org/w/index.php?curid=97453392