Żyworódka pierzasta (Kalanchoe Pinnata)
Żyworódka pierzasta (Kalanchoe Pinnata Pers, ang. Airplant Kalanchoe, dawniej: Bryophyllum pinnatum) – bylina należąca do rodziny gruboszowatych (Crassulaceae) występująca w strefie klimatu tropikalnego na obu półkulach. Żyworódka pierzasta dorasta do 1,2 m wysokości. Charakteryzuje się mięsistymi, owalnosercowatymi liśćmi o pierzastowciętym brzegu co odróżnia ją od żyworódki daigremonta, która posiada lancetowate liście o lekko falowanych brzegach. Wszystkie gatunki tworzą na swych liściach rozmnóżki, jednakże w przeciwieństwie do Kalanchoe daigremontiana, żyworódka pierzasta wytwarza je zwykle po uszkodzeniu liścia. Wytwarza purpurowo nabiegłe kwiaty, które wyrastają na szczycie pędów zwisają tworząc kwiatostan w formie wierzchotki. Korona kwiatowa jest cylindryczna, 4-łatkowa, a kielich 4-ząbkowy. Wytwarza owoce w postaci mieszków.
Surowcem zielarskim jest liść żyworódki pierzastej.
SKŁADNIKI AKTYWNE
Żyworódka pierzasta zawiera katechiny, glikozydy bufadienolidowe, flawonoidy (kwercetyna, kwercytryna), witaminę C (81 mg/100 g soku z liści), kwasy organiczne i kwasy fenolowe.VII
DZIAŁANIE
Żyworódka pierzasta wykazuje właściwości regenerujące, hepatoprotekcyjne, przeciwbakteryjne, przeciwwirusowe, przeciwgrzybicze, przeciwzapalne i immunostymulujące. Ponadto działa rozluźniająco (relaksacyjnie) na mięśnie gładkie układu moczowo-płciowego.
WŁAŚCIWOŚCI LECZNICZE
Stosowana jest w leczeniu stanów zapalnych narządu słuchu, wzroku, przy biegunkach. Ze względu na wszechstronne działanie proregeneracyjne stosowana jest w chorobach układu pokarmowego (np. choroba wrzodowa). Medycyna ludowa zaleca stosowanie żyworódki na żółtaczkę. Potwierdzają to badania, w których udowodniono, że sok z liści skutecznie chroni przed związkami działającymi toksycznie na wątrobę (działanie hepatoprotekcyjne). Ekstrakt etanolowy wykazuje słabsze działanie ochronne na wątrobę. Ponadto ze względu na właściwości relaksacyjne na mięśnie gładkie zwieracza pęcherza moczowego sok z żyworódki polecany jest w pęcherzu nadreaktywnym, który charakteryzuje się m.in. częstomoczem. Podobne działanie zauważono na mięśnie gładkie macicy, dzięki czemu może mieć zastosowanie jako pomoc w akcji porodowej.
Żyworódka pierzasta wykazuje korzystne właściwości lecznicze w chorobach układu oddechowego (zwłaszcza alergicznych) oraz w leczeniu nowotworów (rak macicy, pochwy i prącia), ze względu na właściwości immunostymulujące, cytotoksyczne i cytostatyczne na komórki nowotworowe.
Natomiast zewnętrznie stosowana jest na źle gojące się rany (w formie maści i soku z liści). Ma podobne zastosowanie do liści aloesu. Stymuluje odbudowę naczyń krwionośnych i proces bliznowacenia (tu: odbudowa macierzy zewnątrzkomórkowej), jednocześnie działając immunomodulacyjnie. Ponadto dzięki działaniu przeciwgrzybicznym polecana jest w grzybiczy skóry oraz do płukania jamy ustnej przy anginie ropnej. Sok z liści polecany jest również na odleżyny.
PRZECIWWSKAZANIA
Nie należy stosować soku z żyworódki w dużych dawkach przez dłuższy czas ze względu na możliwe działanie mutagenne. Natomiast wg. badań nad właściwościami genotoksycznymi (uszkodzenie DNA) ekstraktu etanolowego z żyworódki zaleca się unikanie ich stosowanie (nalewki z liści).
STOSOWANIE
Liść żyworódki stosowany jest zazwyczaj w formie wytłoków z liści, naparu, odwaru, a także w postaci nalewek. Dostępne są również tabletki zawierające suchy ekstrakt z liści.
- Sok z żyworódki – liść żyworódki należy zmielić i do 50 ml miazgi należy dodać 25 ml wystudzonej wody. Całość pozostawiamy na pół godziny i przeciskamy przez lnianą szmatkę. Sok z żyworódki pijemy po 2 łyżki dziennie, a zewnętrznie możemy go stosować do okładów, zakraplaniu oczu, przemywania i do lewatyw. Można również wymieszać go z maścią tranową, nagietkową lub z olejem lnianym w celu stosowanie na trudno gojące się rany i na oparzenia.
- Odwar – 2 łyżki pociętego ziela zalewamy 300 ml wody i gotujemy przez 10 minut. Całość należy pozostawić na pół godziny do naciągnięcia. Odwar pijemy po 150 ml 2 razy dziennie przy schorzeniach płuc.
LITERATURA
I. Lidia Wincek: Roślinne terapie antynowotworowe w praktyce terapeutycznej. Vital, Białystok 2017. ISBN: 978-83-65404-64-0
II. prof. dr hab. Zbigniew Podbielkowski: Słownik roślin użytkowych. Wydanie V. Państwowe Wydawnictwo Rolnicze i Leśne, Warszawa 1985. ISBN: 83-09-00256-4.
IV. Yadav NP, Dixit VK. Hepatoprotective activity of leaves of Kalanchoe pinnata Pers. J Ethnopharmacol. 2003 Jun;86(2-3):197-202. doi: 10.1016/s0378-8741(03)00074-6. PMID: 12738087.
V. Wächter R, Brenneisen R, Hamburger M, Mennet M, Schnelle M, Worel AM, Simões-Wüst AP, von Mandach U. Leaf press juice from Bryophyllum pinnatum (Lamarck) Oken induces myometrial relaxation. Phytomedicine. 2011 Dec 15;19(1):74-82. doi: 10.1016/j.phymed.2011.06.032. Epub 2011 Jul 30. PMID: 21802930.
VI. Zakharchenko NS, Belous AS, Biryukova YK, Medvedeva OA, Belyakova AV, Masgutova GA, Trubnikova EV, Buryanov YI, Lebedeva AA. Immunomodulating and Revascularizing Activity of Kalanchoe pinnata Synergize with Fungicide Activity of Biogenic Peptide Cecropin P1. J Immunol Res. 2017;2017:3940743. doi: 10.1155/2017/3940743. Epub 2017 Jun 11. PMID: 28695135; PMCID: PMC5485323.
VII. Zawirska-Wojtasiak R, Jankowska B, Piechowska P, Mildner-Szkudlarz S. Vitamin C and aroma composition of fresh leaves from Kalanchoe pinnata and Kalanchoe daigremontiana. Sci Rep. 2019 Dec 24;9(1):19786. doi: 10.1038/s41598-019-56359-1. PMID: 31875020; PMCID: PMC6930271.
VIII. Źródło ryciny: Daderot – Own work, CC0, https://commons.wikimedia.org/w/index.php?curid=20452380