Łopian większy (Arctium lappa)
Łopian większy (Arctium lappa) – dwuletnia roślina z rodziny astrowatych (Asteraceae syn. Compositae), występująca pospolicie na terenie Europy, Kaukazu, Azji Mniejszej, od Syberii po Chiny. Można ją tam spotkać na przydrożach, rumowiskach, przy murach, w rowach, od niżu po niższe partie gór, przy czym preferuje przede wszystkim gleby gliniaste zasobne w azot. Łodyga łopianu większego osiągać może 2 m wysokości. Natomiast liście są duże, sercowate i na brzegach nieco ząbkowane. W lipcu, a także w sierpniu można spotkać fioletowo-różowe kwiaty. Charakterystyczną cechą koszyczków kwiatowych jest przede wszystkim fakt, że w momencie przekwitania tworzą czepne haczyki zwane „dziadami”.
Surowcem zielarskim mogą być liście, korzeń lub nasiona łopianu. Jednakże najczęściej stosowane są korzenie łopianu, które pozyskiwane są wczesną wiosną z dwuletnich lub jesienią u rocznych roślin. Podobne właściwości lecznicze mają łopian mniejszy i łopian pajęczynowaty.
SKŁADNIKI AKTYWNE
Korzeń łopianu zawiera związki poliacetylenowe (tetraina, pentaina), inulinę (45%), olejek lotny (do 0,2%), garbniki i śluzy. Ponadto żywice, tłuszcze, fitosterole, kwasy organiczne (kwas γ-guanidyno-masłowy), sole mineralne i białka (do 12,5%).
DZIAŁANIE
a) Liście
lekko przeczyszczające, moczopędne.
b) Korzeń
oczyszczające, lekko przeczyszczające, żółciopędne, moczopędne, pobudzające czynność wątroby, napotne, przeciwreumatyczne, antyseptyczne, silnie bakteriobójcze i grzybobójcze
c) Nasiona
przeciwgorączkowe, przeciwzapalne, przeciwbakteryjne, hipoglikemiczne
WŁAŚCIWOŚCI LECZNICZE
Korzeń łopianu wykazuje właściwości oczyszczające na skórę i napotne, stosowany jest przy reumatyzmie, złej przemianie materii (zwłaszcza w okresie pokwitania) i w usuwaniu szkodliwych metabolitów z krwioobiegu. Ułatwia przepływ żółci i zwiększa jej wytwarzanie, poprawia przesączanie w kłębuszkach nerkowych, zmniejsza wtórną resorpcję (działanie moczopędne), a także poprawia pracę gruczołów potowych. Ponadto, zwiększa wydzielanie soku żołądkowego i enzymów trawiennych oraz wydzielanie śluzu i pomaga w wchłanianiu składników pokarmowych. Stosowany jest nieżycie żołądka, jelit i wątroby. Ponadto, występujące w nim związki poliacetylenowe wykazują aktywność grzybo- i bakteriostatyczną zbliżoną do działania antybiotyków.
Stosowany w mieszankach wzmacniających i oczyszczających w połączeniu z mniszkiem. Natomiast zewnętrznie Łopian większy stosowany jest w leczeniu problemów skórnych (trądzik, wypryski, egzema, łojotok, świąd, czyraczność, toksyczne i łojotokowe wypadanie włosów), w kąpielach leczniczych i kosmetycznych. Służy również jako składnik szamponów stosowanych przy przetłuszczających się włosach. Natomiast liście łopianu stosowane są nudnościach i zaburzeniach trawienia. Nasiona łopianu wykazują działanie bakteriobójcze, a w Chinach służą do leczenia chorób z gorączką w przebiegu, w leczeniu odry, zapalenia migdałków (również ropnym).
Korzeń łopianu jest składnikiem płynu Betasol i granulatu Betagran.
PRZECIWWSKAZANIA
Nie należy stosować preparatów z korzenia łopianu podczas biegunki.
STOSOWANIE
Z korzenia przygotowuje się odwar służący do sporządzania okładów oraz suchy ekstrakt lub świeży sok.
Odwar – 2-3 łyżki korzeni na 2 szklanki wody należy gotować 3-5 minut, a następnie przecedzić. Odwar pijemy 2-3 razy dziennie po ½ – 2/3 szklanki lub sporządzamy z niego okłady.
Świeży sok – 30-60 kropli w kieliszku wody stosujemy od 2 do 4 razy dziennie.
LITERATURA
I. Władysław Walewski: Towaroznawstwo zielarskie. Państwowy Zakład Wydawnictw Lekarskich. Warszawa 1985. ISBN: 83-200-0968-5.
II. Penelope Ody, tłum. Małgorzata Garbarczyk: Uzdrawiająca moc ziół. MULTICO Oficyna Wydawnicza, Warszawa 2008. ISBN: 978-83-7073-644-6
III. Aleksander (red.) Ożarowski: Ziołolecznictwo. Poradnik dla lekarzy. Państwowy Zakład wydawnictw Lekarskich. Warszawa 1983. ISBN: 83-200-0640-6
IV. Dietmar Aichele, Marianne Golte-Bechtle, tłum. Helena Terpińska-Ostrowska: Jaki to kwiat?. Państwowe Wydawnictwo Rolnicze i Leśne. Warszawa 1984. ISBN 83-09-00687-X.
V. Źródło ryciny: The original uploader was Jeantosti at French Wikipedia. – Transferred from fr.wikipedia to Commons by Bloody-libu using CommonsHelper., CC BY-SA 3.0, https://commons.wikimedia.org/w/index.php?curid=20387351