Gorczyca biała (Brassica Alba)
Gorczyca biała, syn. gorczyca jasna (Brassica Alba, syn, Sinapis alba) – jednoroczna roślina z rodziny Kapustowatych, syn. Krzyżowe (Brassicaceae syn. Cruciferae), występująca w Europie głównie w krajach śródziemnomorskich, zachodniej Azji, Indiach, a w Polsce jako roślina uprawna. Występuje na nieużytkach i gruntach rolnych jako chwast preferując gleby wapienne i wilgotne. Rośnie na stanowiskach słonecznych oraz w półcieniu. Jej prosto-wzniesiona, owłosiona łodyga dorasta na wysokość 60 cm, a w dobrych warunkach jeszcze wyżej. Gorczyca biała nie jest rośliną mrozoodporną. Natomiast, jej okres kwitnienia przypada na okres od czerwca do sierpnia. Pojawiają się wtedy żółtozłociste kwiaty, posiadające 4 płatki korony i 4 działki kielicha. Natomiast nasiona przytwierdzone wewnątrz krótkiej łuszczyny dojrzewają w okresie od lipca do września. Ponadto, liście gorczycy białej są pierzasto-dzielne z ulistnieniem naprzemianległym.
Surowcem zielarskim jest nasienie gorczycy białej (Semen Sinapis albae). Jadalną częścią rośliny są również liście gorczycy. Gorczyca biała jest rośliną miododajną.
SKŁADNIKI AKTYWNE
Nasienie gorczycy białej zawiera śluzy (do 25%), olej (22-35%), glukozynolany (m. in. – glikozyd izotiocyjanianowy – synalbinę – do 2,5%). Synalbina pod wpływem działania enzymu murozynazy rozkłada się m.in. do kwaśnego siarczanu potasu i izotiocyjanianiu allilu, który jest odpowiedzialny za ostry smak musztardy. Ponadto, gorczyca biała zawiera alkaloidową aminę – synapinę, która jest estrem kwasu synapinowego i choliny, a także białka, aminy oraz sole mineralne.
DZIAŁANIE
Nasienie gorczycy białej wykazuje działanie powlekające, wzmagające łaknienie, poprawiające trawienie, pobudzające wypróżnianie. Ponadto, gorczyca działa antyseptycznie, antyreumatycznie i pobudza krążenie krwi.
WŁAŚCIWOŚCI LECZNICZE
Nasiona gorczycy stosuje się jako lek powlekające na błony śluzowe żołądka, w przypadku stanów zapalnych i podrażnień przewodu pokarmowego, przy problemach z wypróżnianiem, trawieniem (gorczyca zwiększa wydzielanie soku żołądkowego, ale powstający przy tym izosiarkocyjanian p-hydroksybenzenu nie drażni błon śluzowych). Ponadto, polecana jest na wzdęcia, przy nadkwaśności, niedokrwistości, a pomocniczo przy leczeniu otyłości. Zawarte w niej glukozynolany wykazują działanie antyseptyczne, co ma znaczenie w leczeniu biegunek bakteryjnych.
Zewnętrznie stosowane są w bólach reumatycznych (w postaci worków lnianych wypełnionych nasionami), ponieważ nasiona gorczycy posiadają właściwości radiacyjne.
PRZECIWWSKAZANIA
Nieodpowiednie użycie na skórze może spowodować stan zapalny skóry. Podobnie, nadmierne spożycie odwaru z nasion lub musztardy powodować może podrażnienie błon śluzowych układu pokarmowego.
STOSOWANIE
W zależności od choroby stosowane są wyciągi wodne z całych lub rozdrobnionych nasion, odseparowane lub z razem z nasionami. Dla przykładu wywar z nasion, po oddzieleniu przecedzeniu przez sitko stosuje się w nadkwaśności i zapaleniu błony śluzowej układu pokarmowego. Natomiast, w problemach z trawieniem i otyłością stosuje się rozdrobnione nasiona (pół łyżki na pół szklanki wody wieczorem). Stosuje się ją również w mieszankach z innymi ziołami.
Odwar z nasion – 1 łyżkę nasion na szklankę wody należy ogrzewać na wolnym ogniu i gotować przez 5 minut. Odwar należy pić razem z nasionami po 1/3 szklanki 1-3 razy dziennie jako lek powlekający na błony śluzowe.
Macerat z nasion – ok. 5 łyżek (11/2) rozdrobnionych nasion na szklankę wody należy pozostawić na noc do spęcznienia, a następnie przecedzić. Po czym, macerat można pić rano lub wieczorem jako środek powlekający błony śluzowe i w nieżycie żołądka.
LITERATURA
I. https://pfaf.org/user/plant.aspx?LatinName=Sinapis+alba
II. Rudi Beiser, tłum. Wojciech Zahaczewski: Ziołowe szczęście. Wyd. Bellona. Warszawa 2015. ISBN 978-83-11-14422-4
III. Aleksander (red.) Ożarowski: Ziołolecznictwo. Poradnik dla lekarzy. Państwowy Zakład wydawnictw Lekarskich. Warszawa 1983. ISBN: 83-200-0640-6
IV. Edward Wawrzyniak: Leczenie Ziołami. Kompendium fitoterapii. Przedsiębiorstwo Poligraficzno Wydawnicze „Contrast” Instytut Wydawniczy Związków Zawodowych, WARSZAWA 1992.
V. Źródło fotografii: Famartin – Own work, CC BY-SA 4.0, https://commons.wikimedia.org/w/index.php?curid=104307371